Moksza-dharma-parwan 178

Mahābhārata

inwokacja (MBh 1.1.1)
nārāyaṇam namaskṛtya naraṁ caiva narottamam |
devīṁ sarasvatīṁ caiva tato jayam udīrayet ||

Tłumaczenie z sanskrytu: Stefan Ziembiński,
redakcja: Karina Babkiewicz

Rzecze Bharadwadźa:
Jak zachowuje się w ciele ogień,
wszedłszy w te jego części,
które zbudowane są z elementu ziemi?
Jakie funkcje spełnia wiatr,
działający w różnych miejscach ciała? [1]

bharadvāja uvāca
pārthivaṃ dhātum āśritya
śārīro ‘gniḥ kathaṃ bhavet |
avakāśaviśeṣeṇa kathaṃ
vartayate ‘nilaḥ ||1||

Rzecze Bhrygu:
Powiem Ci teraz, o bezgrzeszny i cnotliwy braminie
o drogach wiatru i o tym,
jak ten potężny wiatr porusza ciała istot żywych. [2]

 bhṛgur uvāca
vāyor gatim ahaṃ brahman
kīrtayiṣyāmi te ‘nagha
|
prāṇinām anilo dehān
yathā ceṣṭayate balī
||2||

[Ten] ogień, który przebywa blisko głowy,
strzeże ciała, zaś prana, która krąży pomiędzy pępkiem i głową
wprawia w ruch członki [ciała]. [3]

śrito mūrdhānam agnis
tu śarīraṃ paripālayan
|
prāṇo mūrdhani cāgnau ca
vartamāno viceṣṭate
||3||

Ta prana jest żywym stworzeniem,
jest duszą wszystkich istot, Puruszą,
Wiecznym Bytem, umysłem, buddhi, ahankarą, elementami,
a także przedmiotami zmysłowymi. [4]

 sa jantuḥ sarvabhūtātmā
puruṣaḥ sa sanātanaḥ
|
mano buddhir ahaṃkāro
bhūtāni viṣayāś ca saḥ
||4||

Ona to sprawia wszelki ruch żywej istoty.
[Jej odmiana, zwana] samaną
biegnie z tyłu swoimi własnymi ścieżkami. [5]

 evaṃ tv iha sa sarvatra
prāṇena paripālyate
|
pṛṣṭhataś ca samānena
svāṃ svāṃ gatim upāśritaḥ
||5||

Zaś prana zwana apaną,
która przebywa w pęcherzu,
w odbycie i w ogniu żołądkowym,
biegnie [od pępka w dół], i usuwa mocz i kał. [6]

 vastimūlaṃ gudaṃ caiva
pāvakaṃ ca samāśritaḥ
|
vahan mūtraṃ purīṣaṃ
cāpy
apānaḥ parivartate
||6||

Tę zaś, która jedna przejawia się w trojaki sposób
w wysiłku, działaniu i w mocy,
ludzie znający atmana nazywają udaną. [7]

prayatne karmaṇi bale
ya ekas triṣu vartate
|
udāna iti taṃ prāhur
adhyātmaviduṣo janāḥ
||7||

A ta [prana], która przenika głęboko
wszystkie stawy ludzkiego ciała,
nazywana jest wjaną. [8]

 saṃdhiṣv api ca sarveṣu
saṃniviṣṭas tathānilaḥ
|
śarīreṣu manuṣyāṇāṃ
vyāna ity upadiśyate
||8||

Ciepło, które przenika ciało
utrzymywane jest dzięki działaniu samany.
[Ta odmiana prany], przebywając [w ciele]
rozprowadza soki [odżywcze, wydobywane z pokarmu],
a także pozostałe soki ciała oraz humory –
wiatr, żółć i flegmę. [9]

 dhātuṣv agnis tu vitataḥ
samānena samīritaḥ
|
rasān dhātūṃś ca doṣāṃś ca
vartayann avatiṣṭhati
||9||

Ogień, który znajduje się [w pępku],
pomiędzy praną i apaną,
z pomocą samany należycie trawi pokarmy. [10]

apānaprāṇayor madhye
prāṇāpānasamāhitaḥ
|
samanvitaḥ svadhiṣṭhānaḥ
samyak pacati pāvakaḥ
||10||

W ciele człowieka znajduje się kanał,
zaczynający się otworem ust, a kończący odbytem,
nazywany przewodem pokarmowym.
Od niego odchodzą wszystkie kanały w ciele. [11]

āsyaṃ hi pāyusaṃyuktam
ante syād gudasaṃjñitam
|
srotas tasmāt prajāyante
sarvasrotāṃsi dehinām
||11||

Choroba powstaje [w ciele] wskutek zaniku pran.
Powinno się też wiedzieć, że ogień, który trawi pokarmy,
nazywa się Uszman. [12]

 prāṇānāṃ saṃnipātāc ca
saṃnipātaḥ prajāyate
|
ūṣmā cāgnir iti jñeyo
yo ‘nnaṃ pacati dehinām
||12||

Prana, niosąca pęd ognia,
na końcu przewodu pokarmowego odbija się i wraca w górę,
gdzie ponownie wznieca ogień [trawienny]. [13]

 agnivegavahaḥ prāṇo
gudānte pratihanyate
|
sa ūrdhvam āgamya punaḥ
samutkṣipati pāvakam
||13||

Pokarm niestrawiony znajduje się powyżej,
a pokarm przetrawiony – poniżej pępka.
A pośrodku ciała, w pępku, wszystkie prany łączą się za sobą. [14]

pakvāśayas tv adho nābher
ūrdhvam āmāśayaḥ sthitaḥ
|
nābhimadhye śarīrasya
sarve prāṇāḥ samāhitāḥ
||14||

Wszystkie te [prany] rozchodzą się od serca
na boki, w górę i w dół.
Dziesięć rzek (nadi), pobudzanych praną,
roznosi [po całym ciele] soki pokarmowe. [15]

prasṛtā hṛdayāt sarve
tiryag ūrdhvam adhas tathā
|
vahanty annarasān nāḍyo
daśa prāṇapracoditāḥ
||15||

Oto jest droga, znana w licznych szkołach jogi,
którą podążają do Absolutu pokonujący zmęczenie mędrcy.
Oni umieścili atmana w głowie. [16]

 eṣa mārgo ‘tha yogānāṃ
yena gacchanti tat padam
|
jitaklamāsanā dhīrā
mūrdhany ātmānam ādadhuḥ
||16||

Ten jeden ogień samany, jednakowo u wszystkich posiadaczy ciała
rozdzielony pomiędzy pranę i apanę,
zawsze przebywa w ciałach [istot żywych],
niczym umieszczony w naczyniu. [17]

 evaṃ sarveṣu vihitaḥ
prāṇāpāneṣu dehinām
|
tasmin sthito nityam agniḥ
sthālyām iva samāhitaḥ
||17||

Tutaj kończy się chwalebnej Mahabharaty,
Księgi Ciszy, rozdział sto siedemdziesiąty ósmy, w którym jest mowa o różnych rodzajach prany.

Dodaj komentarz