Moksza-dharma-parwan 175

Mahābhārata

inwokacja (MBh 1.1.1)
nārāyaṇam namaskṛtya naraṁ caiva narottamam |
devīṁ sarasvatīṁ caiva tato jayam udīrayet ||

Tłumaczenie z sanskrytu: Stefan Ziembiński,
redakcja: Karina Babkiewicz

Rzecze Judhiszthira:
Powiedz mi, Dziadku, skąd wziął się cały ten świat
ze wszystkimi roślinami i zwierzętami?
I dokąd odchodzi przy końcu epoki? [1]

yudhiṣṭhira uvāca
kutaḥ sṛṣṭam idaṃ viśvaṃ
jagat sthāvara-jaṅgamam
|
pralaye ca kam abhyeti
tan me brūhi pitāmaha
||1||

Kto zbudował ziemię, góry, oceany i niebo z chmurami,
a także ogień i wiatr? [2]

sasāgaraḥ sagaganaḥ
saśailaḥ sabalāhakaḥ
|
sabhūmiḥ sāgnipavano
loko ‘yaṃ kena nirmitaḥ
||2||

W jaki sposób zostały stworzone
[żyjące na tym świecie] istoty?
Jak powstały gatunki i skąd się bierze ich czystość i nieczystość,
a także przypisane im obowiązki i zakazy? [3]

kathaṃ sṛṣṭāni bhūtāni
kathaṃ varṇavibhaktayaḥ
|
śaucāśaucaṃ kathaṃ teṣāṃ
dharmādharmāv atho katham
||3||

Czym jest życie istot żyjących
i dokąd odchodzą te, które umierają?
Powiedz mi, panie, wszystko o tym i o tamtym świecie! [4]

kīdṛśo jīvatāṃ jīvaḥ
kva vā gacchanti ye mṛtāḥ
|
asmāl lokād amuṃ lokaṃ
sarvaṃ śaṃsatu no bhavān
||4||

Rzecze Bhiszma:
Na to pytanie wspaniale odpowiedział niegdyś królowi Bharadwadźy
zapytany przez niego ryszi Bhrygu. [5]

bhīṣma uvāca
atrāpy udāharantīmam
itihāsaṃ purātanam
|
bhṛguṇābhihitaṃ śreṣṭhaṃ
bharadvājāya pṛcchate
||5||

Ujrzawszy siedzącego na górze Kailas,
promieniejącego energią mędrca Bhrygu,
Bharadwadźa zapytał: [6]

kailāsaśikhare dṛṣṭvā
dīpyamānam ivaujasā
|
bhṛguṃ maharṣim āsīnaṃ
bharadvājo ‘nvapṛcchata
||6||

Rzecze Bharadwadźa:
Kto stworzył ten świat z jego lądami i morzami,
z niebem [pełnym] chmur, z górami, ogniem i wiatrem? [7]

sasāgaraḥ sagaganaḥ
saśailaḥ sabalāhakaḥ
|
sabhūmiḥ sāgni-pavano
loko ‘yaṃ kena nirmitaḥ
||7||

Kto stworzył żyjące stworzenia?
Skąd wziął się podział na braminów, kszatrijów itd.?
Skąd czystość i nieczystość?
Skąd prawość (dharma) i nieprawość (adharma)? [8]

kathaṃ sṛṣṭāni bhūtāni
kathaṃ varṇa-vibhaktayaḥ
|
śaucāśaucaṃ kathaṃ teṣāṃ
dharmādharmāv atho katham
||8||

Czym jest życie żywych [istot] i dokąd odchodzą umierające?
Powiedz mi, panie, wszystko o tym i o tamtym świecie! [9]

kīdṛśo jīvatāṃ jīvaḥ
kva vā gacchanti ye mṛtāḥ
|
paralokam imaṃ cāpi
sarvaṃ śaṃsatu no bhavān
||9||

W ten sposób przez dociekliwego Bharadwadźę zapytany,
ów wielki mędrzec, który wyglądał jak sam Brahma,
tak mu oto odpowiedział: [10]

evaṃ sa bhagavān pṛṣṭo
bharadvājena saṃśayam
|
maharṣir brahmasaṃkāśaḥ
sarvaṃ tasmai tato ‘bravīt
||10||

Rzecze Bhrygu:
Narajana, Odwieczny Duch,
którego [zewnętrzną] formą jest świat,
Najwyższy Pan, niezniszczalny, nieprzejawiony,
czysty, wszechobecny, wyższy od Prakryti,
wieczny, niedostępny zmysłom,
On, pragnący stwarzać,
stworzył Puruszę z Puruszy Tysiąckrotnego. [10ab]

bhṛgur uvāca
nārāyaṇo jaganmūrtir
antarātmā sanātanaḥ
|
kūṭastho ‘kṣara avyakto
nirlepo vyāpakaḥ prabhuḥ
||10a||
prakṛteḥ parato nityam
indriyair apy agocaraḥ
|
sa sisṛkṣuḥ sahasrāṃśād
asṛjat puruṣaṃ prabhuḥ
||10b||

Przedwieczny Bóg, zwany Manasem,
niemający początku ani końca,
którego żaden oręż nie jest w stanie zranić,
niestarzejący się i nieumierający; [11]

mānaso nāma vikhyātaḥ
śrutapūrvo maharṣibhiḥ
|
anādinidhano devas
tathābhedyo ‘jarāmaraḥ
||11||

Nazywany nieprzejawionym, wieczny,
niezniszczalny i niezmienny;
z którego (mocy) rodzą się i umierają
wszystkie stwarzane istoty; [12]

avyakta iti vikhyātaḥ
śāśvato ‘thākṣaro ‘vyayaḥ
|
yataḥ sṛṣṭāni bhūtāni
jāyante ca mriyanti ca
||12||

Ten Bóg, Pan, utrzymujący wszystkie istoty,
stworzył najpierw to, co się nazywa imieniem „Mahat”.
Mahat stworzył Ahankarę, a ten Ahankara, który też jest Panem,
stworzył przestrzeń. [13]

so ‘sṛjat prathamaṃ devo
mahāntaṃ nāma nāmataḥ
|
ākāśam iti vikhyātaṃ
sarva-bhūta-dharaḥ prabhuḥ
||13||

Z przestrzeni powstała woda,
z wody zaś ogień i powietrze,
a z połączenia ognia z powietrzem –
powstała ziemia. [14]

ākāśād abhavad vāri
salilād agni-mārutau
|
agni-māruta-saṃyogāt
tataḥ samabhavan mahī
||14||

Z ziemi Samoistny (Manas) stworzył
przesycony świetlistą energią boski lotos.
A z tego lotosu powstał Brahma,
Ocean Świadomości. [15]

tatas tejomayaṃ divyaṃ
padmaṃ sṛṣṭaṃ svayaṃbhuvā
|
tasmāt padmāt samabhavad
brahmā veda-mayo nidhiḥ
||15||

Ahankarą nazywa się duszę (jaźń, „ja”)
wszystkich stworzeń i ich stwórcę.
Zaś pięć żywiołów to przepełniony energią Brahma. [16]

ahaṃkāra iti khyātaḥ s
arva-bhūtātma-bhūta-kṛt
|
brahmā vai sumahātejā
ya ete pañca dhātavaḥ
||16||

Mówi się, że góry to jego kości, ziemia –
to jego mięśnie, ocean –
to jego krew, a przestrzeń –
to jego przepastne trzewia. [17]

śailās tasyāsthisaṃjñās tu
medo māṃsaṃ ca medinī
|
samudrās tasya rudhiram
ākāśam udaraṃ tathā
||17||

Wiatr jest jego oddechem,
ogień – energią,
rzeki – żyłami,
a Agni i Soma, inaczej nazywane słońcem i księżycem,
to jego oczy. [18]

pavanaś caiva niḥśvāsas
tejo ‘gnir nimnagāḥ sirāḥ
|
agnīṣomau tu candrārkau
nayane tasya viśrute
||18||

Niebo w górze jest jego głową,
ziemia to jego stopy,
strony świata to jego ramiona;
nawet Siddhom{1} trudno jest go poznać
z powodu jego nieskończonej wielkości. [19]

nabhaś cordhvaṃ śiras tasya
kṣitiḥ pādau diśo bhujau
|
durvijñeyo hy anantatvāt
siddhair api na saṃśayaḥ
||19||

A ten, o którego mnie zapytałeś,
to właśnie jest ów sławny Pan Wisznu,
Nieskończony, mieszkający w każdej istocie jako Jaźń,
trudny do poznania dla tych, którzy nie poznali sami siebie; [20]

sa eva bhagavān viṣṇur
ananta iti viśrutaḥ
|
sarva-bhūtātma-bhūtastho
durvijñeyo ‘kṛtātmabhiḥ
||20||

Który stworzył Ahankarę dla wszystkich bytów powstania,
i z którego wszystko powstało. [21]

ahaṃkārasya yaḥ sraṣṭā
sarva-bhūtabhavāya vai
|
yataḥ samabhavad viśvaṃ
pṛṣṭo ‘haṃ yad iha tvayā
||21||

Rzecze Bharadwadźa:
Przetnij, panie, moje wątpliwości i powiedz mi prawdziwie:
jak wielkie jest niebo?
Dokąd sięgają strony świata?
Jak wielka jest ziemia i gdzie kończy się powietrze? [22]

bharadvāja uvāca
gaganasya diśāṃ caiva
bhūtalasyānilasya ca
|
kāny atra parimāṇāni
saṃśayaṃ chindhi me ‘rthataḥ
||22||

Rzecze Bhrygu:
Nieskończona jest ta przestrzeń nieba,
zamieszkała przez Siddhów i Ćaranów;
zachwycająca, usiana licznymi światami,
a kresu jej nikt dojść nie zdoła. [23]

bhṛgur uvāca
anantam etad ākāśaṃ
siddha-cāraṇa-sevitam
|
ramyaṃ nānāśrayākīrṇaṃ
yasyānto nādhigamyate
||23||

A księżyc ani słońce tych górnych obszarów nie widzą.
Tam bogowie [mieszkają] samoświetlni,
którzy tak jak ogień, mają moc rozpraszania ciemności. [24]

ūrdhvaṃ gater adhastāt tu
candrādityau na dṛśyataḥ
|
tatra devāḥ svayaṃ dīptā
bhāsvarāś cāgni-varcasaḥ
||24||

Lecz myślę, Dawco Zaszczytów,
że rozmiarów nieba nie znają nawet ci znani ze swych mocy,
potężni bogowie;
gdyż jest ono trudno dostępne i nieskończenie wielkie. [25]

te cāpy antaṃ na paśyanti
nabhasaḥ prathitaujasaḥ
|
durgamatvād anantatvād
iti me viddhi mānada
||25||

Ta przestrzeń [nieba] wypełniona jest samoświetlnymi,
jasnymi [światami], położonymi jeden nad drugim
i jest niemożliwa do zmierzenia nawet przez bogów światła. [26]

upariṣṭopariṣṭāt tu
prajvaladbhiḥ svayaṃprabhaiḥ
|
niruddham etad ākāśam
aprameyaṃ surair api
||26||

Tam, gdzie kończy się ziemia, zaczynają się oceany.
Za oceanami jest ciemność,
za nią znów woda,
a za nią ogień [piekielny]. [27]

pṛthivyante samudrās tu
samudrānte tamaḥ smṛtam
|
tamaso ‘nte jalaṃ prāhur
jalasyānte ‘gnir eva ca
||27||

Za tym piekłem jest woda,
za wodą zaś siedziba króla wężów.
Za nią znów przestrzeń
i znów woda. [28]

rasātalānte salilaṃ
jalānte pannagādhipaḥ
|
tadante punar ākāśam
ākāśānte punar jalam
||28||

I tutaj jest kres Pana Wód,
a kres ognia, powietrza i wody
trudno jest poznać nawet bogom. [29]

evam antaṃ bhagavataḥ
pramāṇaṃ salilasya ca
|
agnimārutatoyebhyo
durjñeyaṃ daivatair api
||29||

A właściwości ognia, powietrza, wody i ziemi
są takie same jak przestrzeni.
Rozróżnia się je tylko
z powodu [błędnego] widzenia rzeczywistości. [30]

agni-māruta-toyānāṃ
varṇāḥ kṣiti-talasya ca
|
ākāśa-sadṛśā hy ete
bhidyante tattva-darśanāt
||30||

W rozmaitych księgach mędrcy nauczają
o różnych rozmiarach trzech światów i oceanu.
Ale któż zdoła zmierzyć to,
co niewidoczne i niedostępne? [31]

paṭhanti caiva munayaḥ
śāstreṣu vividheṣu ca
|
trailokye sāgare caiva
pramāṇaṃ vihitaṃ yathā
|
adṛśyāya tv agamyāya
kaḥ pramāṇam udāharet
||31||

Jeśli nawet udałoby się zmierzyć drogi Siddhów i bogów,
to [nie da sia zmierzyć] tego,
czego cechą jest nieskończoność
i co z tego względu nazwane zostało Nieskończonym.
A taką cechę posiada i taką nosi nazwę wielki Duch –
Manas. [32]

siddhānāṃ devatānāṃ ca
yadā parimitā gatiḥ
|
tadā gauṇam anantasya
nāmānanteti viśrutam
|
nāmadheyānurūpasya
mānasasya mahātmanaḥ
||32||

A jeśli boska jego postać to zmniejsza się, to znów powiększa,
to nikt, kto nie byłby takim jak on – Najwyższym –
poznać jej [rozmiarów] nie zdoła. [33]

yadā tu divyaṃ tadrūpaṃ
hrasate vardhate punaḥ
|
ko ‘nyas tad vedituṃ śakto
yo ‘pi syāt tad+vidho ‘paraḥ
||33||

Z tego lotosu [o którym wcześniej powiedziano]
stworzony został Wszechwiedzący, cielesny Pan, Brahma,
obdarzony cechami, Pierwszy, Pan Stworzeń, Najwyższy. [34]

tataḥ puṣkarataḥ sṛṣṭaḥ s
arvajño mūrtimān prabhuḥ
|
brahmā dharmamayaḥ pūrvaḥ
prajāpatir anuttamaḥ
||34||

Rzecze Bharadwadźa:
Jeśli [ten Brahma] powstał z lotosu,
to najstarszym staje się lotos.
A powiedziałeś, Panie, że pierwszym zrodzonym jest Brahma,
mam więc wątpliwości. [35]

bharadvāja uvāca
puṣkarād yadi saṃbhūto
jyeṣṭhaṃ bhavati puṣkaram
|
brahmāṇaṃ pūrvajaṃ cāha
bhavān saṃdeha eva me
||35||

Rzecze Bhrygu:
Lotosem nazywa się tutaj ziemię,
która została stworzona, by dać podstawę dla tej formy Manasu,
która osiągnęła stan Brahmy. [36]

bhṛgur uvāca
mānasasyeha yā mūrtir
brahmatvaṃ samupāgatā
|
tasyāsanavidhānārthaṃ
pṛthivī padmam ucyate
||36||

Owocnią tego lotosu jest góra Meru,
która wznosi się aż do niebios,
a siedzący na niej Pan Wszechrzeczy stwarza światy. [37]

karṇikā tasya padmasya
merur gaganam ucchritaḥ
|
tasya madhye sthito lokān
sṛjate jagataḥ prabhuḥ
||37||

Tutaj kończy się chwalebnej Mahabharaty,
Księgi Ciszy rozdział sto siedemdziesiąty piąty.


{1} Siddha – człowiek, który osiągnął nadludzkie moce lub klasa bóstw.

Dodaj komentarz