Mahābhārata
inwokacja (MBh 1.1.1)
nārāyaṇam namaskṛtya naraṁ caiva narottamam |
devīṁ sarasvatīṁ caiva tato jayam udīrayet ||
Tłumaczenie z sanskrytu: Stefan Ziembiński,
redakcja: Karina Babkiewicz
Rzecze Wjasa:
Bramin powinien dobrze poznać potrójną wiedzę, która została objawiona w Wedach i wedangach: w Rygwedzie, Samawedzie, w księgach gramatyki i języka, a także w Jadźurwedzie i Atharwawedzie. W tych sześciu [księgach] przebywa Pan. [1]
Którzy szczęście swe znajdują w naukach Wed; którzy szczęście swe czerpią z wnętrza swego ducha, pełni sattwy, przez Pana hojnie obdarzeni, ci znają początek i kres rzeczy wszelkiej! [2]
Powinien tedy bramin żyć zgodnie z regułami dharmy i postępować zgodnie z otrzymaną wysoką nauką. I żyć powinien tak, aby nie szkodzić innym istotom. [3]
Bramin powinien też [słuchając nauk mędrców], poznać głębszy sens wiedzy duchowej, powinien być zdyscyplinowany, biegły w znajomości świętych pism, a w życiu postępować zgodnie z dharmą i zawsze dotrzymywać słowa. Nawet prowadząc życie gryhasthy, powinien przestrzegać sześciu wymienionych tutaj zaleceń. [4-5]
Powinien też uczcić bogów, z wiarą odprawiając pięć zalecanych ofiar. Zawsze zadowolony, gorliwy, lecz opanowany, znający prawo i swe powinności, o czystym sercu, wolny od ekscytacji, strachu i gniewu, bramin nigdy nie powinien ulegać przygnębieniu. [6]
Poprzez dawanie darów, czytanie świętych tekstów, ofiary, ascezę, skromność i prostotę, wzrasta pozytywna, świetlista energia człowieka (tejas) i usuwane są złe skłonności. [7]
Człowiek inteligentny, który wyzbył się złych skłonności, pokonał zmysły i stosuje umiarkowaną dietę, opanowawszy swe żądze i gniew, powinien spróbować osiągnąć stan Brahmana. [8]
Powinien cześć oddawać bogu ognia, Agniemu, oraz wielbić inne bóstwa. Unikać powinien krzywdzącej mowy, zadawania bólu i czynów niezgodnych z dharmą. [9]
Takie są oto podstawowe wskazówki postępowania, zalecane i nakazane braminom. Gdy pojawi się poznanie (mądrość), powinien bramin podjąć pracę, dzięki pracy bowiem wszystko się osiąga. [10]
Człowiek mądry zdolny jest zwyciężyć tę tak trudną do przekroczenia, niepokonaną i straszliwą rzekę, której wodami są zmysły, brzegami – chciwość, a mułem – złość! [11]
Niechaj jednak pilnie strzeże się czasu, zawsze gotowego uderzyć, nadzwyczaj zdolnego oszusta i zwodziciela, przez Boskiego Zarządcę wielką obdarzonego mocą! [12]
Mocą natury w ruch wprawiony, nieustannie ogłupiany jest ten cały świat! W potężnej rzece czasu pokrytej wirami lat, miesiące są falami, pory roku prądem, a fazy księżyca niesioną przez wodę uschnięta trawą. [13]
Pianą na tej rzece jest otwieranie i zamykanie oczu{1}, wodą dzień i noc, a żądza i chciwość to krwiożercze rzeczne krokodyle. Ale Wedy i ofiary są na tej rzece tratwami i łodziami. [14]
Wyspy na tej rzece to reguły dharmy, rozkosz (kāma) i dobrobyt (artha) to jej szum; jej brzegami prawdomówność i wyzwolenie (mokṣa), a krzywdzenie to spływające rzeką drzewa. [15]
Ta rzeka czasu, której rozlewiskami są epoki, i której powstanie jest równie niepojęte jak powstanie Brahmana, niesie wszystkie stworzenia do siedziby [boga śmierci], Jamy. [16]
Przekraczają tę rzekę ludzie mądrzy, wyposażeni w tratwy poznania (wiedzy); a cóż uczynić zdołają głupcy, tratw takich nieposiadający? [17]
Jasne jest zatem, iż nie kto inny, jak tylko człowiek, który osiągnął poznanie, przekroczyć zdoła ową rzekę; już z daleka bowiem dostrzega on zawsze wszelkie możliwości i przeszkody. [18]
Człowiek niezdecydowany, pełen pragnień i wątpliwości, o niespokojnym umyśle i miernej inteligencji, niewykształcony ignorant, przekroczyć tej rzeki nie zdoła. Bowiem nie idzie naprzód ten, kto siedzi. [19]
Zaprawdę, wielkim brakiem i przeszkodą jest [na tej rzece czasu] brak tratwy prawdziwego poznania; a kto został schwytany przez krokodyla pożądań, tego poznanie taką tratwą stać się nie może. [20]
Dlatego człowiek rozumny powinien czynić wysiłek, by na powierzchni tej rzeki się utrzymać i przekroczyć ją przy pomocy [tratwy] Poznania; a uczynić to może [właśnie] bramin, zrodzony w szlachetnym rodzie jednej z trzech czystych warn{2}, powstrzymujący się od nauczania innych, zawodowego celebrowania rytuałów ofiarnych i przyjmowania darów, a wykonujący trzy rodzaje czynności{3}. [21-22]
Zaprawdę bez przeszkód osiąga doskonałość na tym i na tamtym świecie człowiek rzetelny, sprawiedliwy, uprzejmy, opanowany, powściągliwy i zdyscyplinowany, mędrzec, samego siebie znający, który żyje wśród ludzi wolny od gniewu i zazdrości, odprawiając pięć rytuałów ofiarnych i żywiąc się pokarmem uprzednio bóstwom ofiarowanym. [23-24]
Człowiek taki postępuje zawsze nienagannie, zgodnie z dharmą, nikogo nie krzywdząc i zachowując powściągliwość. [25]
Zna on głęboką prawdę wiedzy o rzeczach boskich oraz praktyczną wiedzę tego świata; mędrzec o czystych czynach, bez wątpliwości w zgodzie z własnym żyje powołaniem. [26]
Aktywny, dawca hojny i mądry, od zazdrości wolny, pomiędzy dobrem a złem różnicę znający, on wszystkie do pokonania trudne zwycięża przeszkody! [27]
Zrównoważony, powściągliwy, roztropny dharmy znawca o czystym sercu, wolny od strachu i gniewu – oto bramin, który nigdy nie pogrąża się w smutku! [28]
To są właśnie najstarsze, pradawne zalecenia, dane braminowi; zgodnie z nimi czyn wszelki pełniąc, w każdej życia dziedzinie osiąga on powodzenie. [29]
Na tym świecie, choćby nawet pragnął dobra i dharmy, to z braku prawdziwego poznania, będzie człowiek błądził, czyny nieprawe popełniając; a choćby nad tym bolał, to będzie jego czyn prawy podobny do nieprawego! [30]
Gdy mówi: „oto dharmę czynię” – czyni zło, a gdy zło czynić pragnie, dobro czyni. I jak dziecko, nie wiedząc co dobre, a co złe, wciąż na nowo rodzi się i umiera! [31]
Tutaj kończy się chwalebnej Mahabharaty,
Śantiparwanu, Księgi Ciszy,
rozdział dwieście dwudziesty siódmy,
w którym jest mowa o powinnościach bramina.
{1} Mrugnięcie powieką stanowi najmniejszą miarę czasu.
{2} Te trzy warny, czyli klasy społeczne, to bramini, kszatrijowie i wajśjowie.
{3} Trzy rodzaje czynności to według przekładu k. M. Ganguli’ego: studiowanie nauk o wyzwoleniu, składanie ofiar i dawanie jałmużny (darów).