Moksza-dharma-parwan 210

Rzecze Bhiszma:
Lecz nie pozna Brahmana
kto nie zna czwórki{1}
oraz tattw przejawionych i nieprzejawionych,
o których nauczał najsławniejszy z ryszich{2}. [1]

Powinieneś wiedzieć, [Judhiszthiro], że to, co przejawione
podlega śmierci; zaś nieprzejawione jest sferą nieśmiertelną.
Maharyszi Narajana przekazał [ludziom] naukę o dharmie (prawości),
której znakiem rozpoznawczym jest działanie. [2]

Także o tej dharmie ustania działania
nauczał maharyszi Narajana. Na drodze działania
stale powraca się do tego samego miejsca,
zaś zaprzestanie działania prowadzi do celu najwyższego. [4]

Stan najwyższy osiąga ten cichy asceta,
który tę najwyższą dharmę zaprzestania działania praktykuje,
i, stale szukając prawdy,
rozpoznaje co jest czyste, a co nieczyste. [5]

Człowiek mądry powinien poznać
zarówno Nieprzejawione, czyli Prakryti, jak i Puruszę;
powinien też poznać dokładnie tego,
który jest poza Puruszą i Prakryti, który stoi ponad nimi,
i który różni się od wszystkich [istot stworzonych]{3}.
Ta dwójka, czyli Prakryti i Purusza
jest niestworzona, nie ma początku
ani końca i jest bezcielesna. [6-7]

Oboje wieczni i nieruchomi,
oboje więksi od „Wielkiego”
– to są ich cechy wspólne;
ale są też między nimi różnice. [8]

Powinieneś zatem wiedzieć, [Judhiszthiro],
że cechami Prakryti są: stwarzanie świata oraz trzy guny,
oraz że atrybut Znawcy Pola, [Puruszy],
jest całkiem inny. [9]

Puruszę, Znawcę Pola, poznaje się po tym,
że widzi on wytwory Prakryti i nie jest wyposażony w guny.
Dwaj Puruszowie{4}, będący z powodu nieposiadania cech
niepoznawalnymi, nie są ze sobą połączeni. [10]

Powstanie [świata] następuje wskutek kontaktu [Puruszy i Prakryti],
ale poznawane jest jako zrodzone z działania.
Człowiek działający jest aktywny czynami narządów działania.
Ci [nierozumni], którzy znają tylko znaczenie słów,
mówią: „Kto? Ja. Ten.” A głupiec powtarza ciągle: „moje ciało”{5}. [11]

Podobnie jak ten, kto nosi turban,
ma głowę trzykrotnie owiniętą szalem,
tak też ten, kto nosi ciało, spowity jest
trzema gunami – sattwą, radźasem i tamasem. [12]

Dlatego stosując cztery rozumowania{6},
powinno się poznać „czwórkę”{7}.
Kto to wszystko należycie zrozumie, ten nie będzie wyciągał
błędnych wniosków z rozumowania. [13]

Kto posiada ciało, a pragnie boskiej opieki,
ten powinien z czystym sercem
bezgrzeszną uprawiać ascezę poprzez zdecydowane
i ostre panowanie nad swymi ciałami. [14]

Wewnętrzne światło żarliwej ascezy
trzy światy rozświetlić może;
dzięki ascezie żarliwej
świecą na niebie słońce i księżyc. [15]

Chwałą ascezy jest poznanie; znajomość praktyk ascetycznych
jest jawna i głoszona jest w świecie otwarcie.
Działania, które niszczą radźas i tamas
uważa się za ascezę – taka oto jest definicja [ascezy]. [16]

Brahmaćarja i ahimsa
stanowią ascezę cielesną,
a należyte powściąganie mowy
i myśli to asceza umysłowa. [17]

Praktykujący asceta powinien prosić o jedzenie
w domach braminów, znających reguły ascezy;
pokarm ascetów różni bowiem się
od pokarmu powszechnie spożywanego.[18]

Zmysły [tak odżywiającego się ascety] dochodzą do stanu
odłączenia od właściwych im przedmiotów zmysłowych.
Dlatego asceta powinien jeść tylko tyle,
ile potrzeba, aby utrzymać ciało przy życiu. [19]

W obliczu zbliżającej się śmierci,
dopóki nie jest osłabiony, powinien zrobić wysiłek
i powoli przypomnieć sobie całą wiedzę,
którą poznawał umysłem skierowanym ku Jodze. [20]

Kto pozbył się radźasu, ten nawet posiadając ciało fizyczne
może przybierać ciało podobne do dźwięku
i poruszać się tym ciałem w przestrzeni.
Mając myśl niezmąconą działaniem,
dzięki bezpragnieniowości przebywa [stale] w Prakryti.
Kiedy zaś nie ma już ciała fizycznego i nie ma
błędnego poznawania, wtedy człowiek się wyzwala.
Narodziny i śmierć wszelkich istot
mają zawsze przyczynę w niewiedzy. [21-22]

A kiedy następuje poznanie Najwyższego [Brahmana],
wtedy los nie ma już władzy nad człowiekiem.
Ci, którzy mają błędne widzenie, dostrzegają tylko
narodziny i śmierć wszystkich istot.
[Niektórzy joginowie] siłą woli utrzymują swe ciała [przy życiu];
oni też, dzięki [uruchomieniu] buddhi,
utrzymują stale skupioną świadomość;
a wycofując się ze [świata] zmysłów,
zmysłom cześć oddają w uznaniu ich [wielkiej] subtelności.
Jeszcze inni, o czystych sercach,
wszystko to poznają intuicją, zgodnie z tym,
co mówią przekazy [pism i nauczycieli]
i osiągają stan wyzwolenia najwyższy,
w niczym niemający oparcia.
Niektórzy zaś wielbią doskonałego Boga
poprzez stałą o Nim pamięć; czczą najwyższe,
niezniszczalne bóstwo, o którym powiedziano,
że jest niczym błyskawica.
W momencie śmierci wielbią Go także ci,
których grzechy zostały spalone [w ogniu] ascezy.
Wszyscy ci wielcy duchem ludzie
osiągają Miejsce Najwyższe – Brahmana.
Niechaj tedy ten, [kto przystępuje do praktyk duchowych]
okiem śastr spojrzy na subtelne cechy,
wyróżniające tych wielkich duchem ludzi.
Powinien wiedzieć, ze jogin, który nie utożsamia się z ciałem,
który niczego nie posiada i który wyzbył się
wszelkich przywiązań, może być uważany
za najwyższego, stojącego ponad niebiosami. [23-27]

Ci zaś, których umysły zostały napełnione Prawdą,
uwalniają się od światów, zamieszkałych
przez istoty śmiertelne i przyjąwszy
naturę Brahmana, idą do Miejsca Najwyższego. [28]

Ci zaś, u których rodzi się wolne od wad,
doskonałe i niewzruszone poznanie,
oczyszczeni najlepiej jak mogli,
idą do światów boskich. [29]

Do Pana i Boga, niezrodzonego boskiego Wisznu,
nazywanego Nieprzejawionym, poprzez kolejne,
coraz subtelniejsze stany [świadomości]
dochodzą ludzie o czystych sercach,
lubujący się w wiedzy i nieoczekujący niczego. [30]

A poznawszy tego Hariego, który mieszka w sercu,
nie powracają już więcej na Ziemię
ci ludzie o uciszonej świadomości.
Osiągnąwszy ów stan najwyższy, niezniszczalny
i niezmienny, radują się wielce. [31]

A to [prawdziwe] poznanie dochodzi aż do twierdzenia,
że ów świat istnieje i jednocześnie nie istnieje.
Świat cały, będąc w niewoli żądzy,
obraca się niczym koło. [32]

Podobnie jak tkanka przewodząca lotosu
dociera do wszystkich części rośliny,
tak tkanka niemającej początku ani końca żądzy,
dociera do wszystkich części ludzkiego ciała. [33]

Tkacz, kiedy tkaninę z jednej tka nitki,
czółenkiem nitkę przeciąga;
w podobny sposób czółenkiem żądzy
stwarzany jest ten świat, z nitki sansary utkany. [34]

Kto poznaje prawdziwie wytwory Prakryti,
samą Prakryti i odwiecznego Puruszę,
ten, od żądzy wolny, uwalnia się [od sansary]. [35]

To oto nieśmiertelne światło poznania,
dla dobra całego świata objawił
Bhagawan Ryszi Narajana powodowany
współczuciem dla wszystkich istot. [36]