Moksza-dharma-parwan 200

Mahābhārata

inwokacja (MBh 1.1.1)
nārāyaṇam namaskṛtya naraṁ caiva narottamam |
devīṁ sarasvatīṁ caiva tato jayam udīrayet ||

Tłumaczenie z sanskrytu: Stefan Ziembiński,
redakcja: Karina Babkiewicz

Rzecze Judhiszthira:
[A teraz], o najlepszy z Bharatów,
mój słynący mądrością dziadku,
pragnę usłyszeć od ciebie o lotosookim,
wiecznym i niestworzonym stworzycielu,
o [bogu] Wisznu, będącym istot wszelkich
początkiem i końcem, niezwyciężonym,
którego ludzie zowią też Narajaną,
Hryszikeśą, Gowindą i Keśawą. [1-2]
yudhiṣṭhira uvāca
pitāmaha mahāprājña
puṇḍarīkākṣam acyutam
|
kartāram akṛtaṃ viṣṇuṃ
bhūtānāṃ prabhavāpyayam
||1||
nārāyaṇaṃ hṛṣīkeśaṃ
govindam aparājitam
|
tattvena bharataśreṣṭha
śrotum icchāmi keśavam
||2|
Rzecze Bhiszma:
O tym Wisznu [ja sam] usłyszałem z ust Ramy,
syna Dźamadagnji, a on z kolei dowiedział się o Nim
od boskiego mędrca Narady i Kryszny-Dwajpajany. [3]
bhīṣma uvāca
śruto ‚yam artho rāmasya
jāmadagnyasya jalpataḥ
|
nāradasya ca devarṣeḥ
kṛṣṇadvaipāyanasya ca
||3||
Również Asita-Dewala, o mój drogi,
oraz słynący z wielkiej ascezy Walmiki,
a także Markandeja, [wszyscy oni]
opowiadali o niezwykłych zaletach owego Gowindy. [4]
asito devalas tāta
vālmīkiś ca mahātapāḥ
|
mārkaṇḍeyaś ca govinde
kathayaty adbhutaṃ mahat
||4||

O, najlepszy z Bharatów! Ten Keśawa jest Bogiem,
Panem i Mistrzem; powiada się o nim,
że jest Puruszą-Duchem, że jest wszystkim,
i że potęga jego przejawia się na liczne sposoby. [5]

keśavo bharataśreṣṭha
bhagavān īśvaraḥ prabhuḥ
|
puruṣaḥ sarvam ity eva
śrūyate bahudhā vibhuḥ
||5||
Posłuchaj tedy, o Judhiszthiro o mocnych ramionach,
jakie to zalety widzieli w tym zbrojnym
w łuk Wisznu owi wielcy braminowie. [6]
kiṃ tu yāni vidur loke
brāhmaṇāḥ śārṅgadhanvanaḥ
|
māhātmyāni mahābāho
śṛṇu tāni yudhiṣṭhira
||6||
Przekażę ci też, o najlepszy z ludzi,
wszystkie opowieści, jakie opowiadali
o owym Gowindzie ludzie, znający dawne czasy. [7]
yāni cāhur manuṣyendra
ye purāṇavido janāḥ
|
aśeṣeṇa hi govinde
kīrtayiṣyāmi tāny aham
||7||

[On], Jaźń [wszystkich] istot,
Wielki Duch i Najwyższy Purusza,
stworzył pięć elementów -żywiołów,
[zwanych] wielkimi istotami
– Wiatr, Ogień, Wodę, Przestrzeń i Ziemię. [8]

mahābhūtāni bhūtātmā
mahātmā puruṣottamaḥ
|
vāyur jyotis tathā cāpaḥ
khaṃ gāṃ caivānvakalpayat
||8||

A stworzywszy ziemię jako ostatni z żywiołów,
ów potężny Pan wszystkich stworzeń,
Wielki Duch i Najwyższy Purusza,
położył się na powierzchni wód i odpoczywał. [9]

sa dṛṣṭvā pṛthivīṃ caiva
sarvabhūteśvaraḥ prabhuḥ
|
apsv eva śayanaṃ cakre
mahātmā puruṣottamaḥ
||9||
I tak spoczywając na łożu przeczystym wód,
ów Świetlisty Purusza – Duch stworzył wszystkich istot myśl pierwszą,
– myśl „ja”, pierwsze wyodrębnienie, [zwane] ahankarą.
I było to niczym wyoranie [w polu świadomości]pierwszej [skiby]. [10]
sarvatejomayas tasmiñ
śayānaḥ śayane śubhe
|
so ‚grajaṃ sarvabhūtānāṃ
saṃkarṣaṇam acintayat
||10||
Słyszeliśmy, że tę podporę (podstawę, schronienie)
wszystkich istot stworzył on umysłem.
Ona wszystkie podtrzymuje istoty,
zarówno przeszłe, jak i przyszłe. [11]
āśrayaṃ sarvabhūtānāṃ
manaseti viśuśruma
|
sa dhārayati bhūtātmā
ubhe bhūtabhaviṣyatī
||11||

Wtenczas, o drogi mój synu o potężnych ramionach,
z pępka tego przejawionego Wielkiego Ducha
wyrósł blaskiem słońcu podobny boski lotos. [12]

tatas tasmin mahābāho
prādurbhūte mahātmani
|
bhāskarapratimaṃ divyaṃ
nābhyāṃ padmam ajāyata
||12||
I wnet pojawił się w tym lotosie
święty bóg Brahma
i rozświetlił cały horyzont. [13]
sa tatra bhagavān devaḥ
puṣkare bhāsayan diśaḥ
|
brahmā samabhavat tāta
sarvabhūtapitāmahaḥ
||13||
A potem, o potężnoramienny,
przy tym przejawionym Wielkim Duchu
pojawił się zrodzony wcześniej z ciemności
wielki demon o imieniu Madhu. [14]
tasminn api mahābāho
prādurbhūte mahātmani
|
tamasaḥ pūrvajo jajñe
madhur nāma mahāsuraḥ
||14||
Tego to potwora, złego z natury i zło czyniącego,
zabił ów Wisznu, Najwyższy Purusza,
wielbiący Brahmana. [15]
tam ugram ugrakarmāṇam
ugrāṃ buddhiṃ samāsthitam
|
brahmaṇopacitiṃ kurvañ
jaghāna puruṣottamaḥ
||15||

Dlatego właśnie wszyscy bogowie, demony i ludzie
nazywają owego najszlachetniejszego [Wisznu]
Madhusudaną, czyli zabójcą [demona] Madhu. [16]

tasya tāta vadhāt sarve
devadānavamānavāḥ
|
madhusūdanam ity āhur
vṛṣabhaṃ sarvasātvatām
||16||

A [bóg] Brahma stworzył mocą swego umysłu
siedmiu synów, z których siódmym był Daksza,
przed nim zaś zostali stworzeni
Marici, Atri, Angiras, Pulastja, Pulaha i Kratu. [17]

brahmā tu sasṛje putrān
mānasān dakṣasaptamān
|
marīcim atryaṅgirasau
pulastyaṃ pulahaṃ kratum
||17||
Z kolei Marici stworzył umysłem
swego najstarszego syna, świetlistego Kaśjapę,
który okazał najlepszym znawcą Brahmana. [18]
marīciḥ kaśyapaṃ tāta
putraṃ cāsṛjad agrajam
|
mānasaṃ janayām āsa
taijasaṃ brahmasattamam
||18||

Z dużego palca u nogi stworzył [jeszcze] Brahma
[syna] zrodzonego nawet przed Maricim,
a był nim, o, najlepszy z Bharatów, ten, który stał się Pradźapatim,
Panem Stworzeń i nosił imię Dakszy. [19]

aṅguṣṭhād asṛjad brahmā
marīcer api pūrvajam
|
so ‚bhavad bharataśreṣṭha
dakṣo nāma prajāpatiḥ
||19||

Ów Daksza-Pradźapati stworzył trzynaście córek,
z których najwybitniejszą była Diti. [20]

tasya pūrvam ajāyanta
daśa tisraś ca bhārata
|
prajāpater duhitaras
tāsāṃ jyeṣṭhābhavad ditiḥ
||20||
Znawca dharmy i wszystkich jej reguł,
znany z zacnych czynów i sławiony wielce syn Mariciego,
Kaśjapa, został wszystkich tych córek małżonkiem. [21]
sarvadharmaviśeṣajñaḥ
puṇyakīrtir mahāyaśāḥ
|
mārīcaḥ kaśyapas tāta
sarvāsām abhavat patiḥ
||21||
Potem, stworzywszy jeszcze dziesięć młodszych córek,
ów posiadacz wielkiego bogactwa, Daksza,
Pan Stworzeń, dał je za żony Dharmie. [22]
utpādya tu mahābhāgas
tāsām avarajā daśa
|
dadau dharmāya dharmajño
dakṣa eva prajāpatiḥ
||22||
Zaś Dharmy synowie, o, Bharato,
to Wasowie, Rudrowie o błyszczących oczach,
Wiśwadewowie, Sadhjowie i Marutowie. [23]
dharmasya vasavaḥ putrā
rudrāś cāmitatejasaḥ
|
viśvedevāś ca sādhyāś ca
marutvantaś ca bhārata
||23||
Potem Pan Stworzeń, Pradźapati-Daksza
miał jeszcze 27 córek, których mężem
został wielce łaskami słynący Soma. [24]
aparās tu yavīyasyas
tābhyo ‚nyāḥ saptaviṃśatiḥ
|
somas tāsāṃ mahābhāgaḥ
sarvāsām abhavat patiḥ
||24||
Zaś żony Kaśjapy zrodziły Gandharwów,
konie, krowy, Kimpuruszów, ryby, zioła i drzewa. [25]
itarās tu vyajāyanta
gandharvāṃs turagān dvijān
|
gāś ca kiṃpuruṣān matsyān
audbhidāṃś ca vanaspatīn
||25||
Natomiast wielce potężnych Aditjów,
najlepszych z bogów, zrodziła Aditi.
Jednym z nich był Wisznu,
który przybrał postać karła Wamany;
znany też jako Gowinda stał się Prabhu
– [przywódcą wszystkich bogów]. [26]
ādityān aditir jajñe
devaśreṣṭhān mahābalān
|
teṣāṃ viṣṇur vāmano ‚bhūd
govindaś cābhavat prabhuḥ
||26||
Dzięki jego pomocy wzrastała wspaniałość,
potęga i bogactwo bogów
i zostali pokonani będący demonami
Danawowie, potomkowie Diti. [27]
tasya vikramaṇād eva
devānāṃ śrīr vyavardhata
|
dānavāś ca parābhūtā
daiteyī cāsurī prajā
||27||
Danawów, których przywódcą był Wipracitti,
stworzył Danu;
natomiast Diti zrodziła wszystkich olbrzymich Asurów
o niebywałej odwadze. [28]
vipracittipradhānāṃś ca
dānavān asṛjad danuḥ
|
ditis tu sarvān asurān
mahāsattvān vyajāyata
||28||

Ów Wisznu, demona Madhu Pogromca,
stworzył też dzień i noc,
czas, pory roku,
oraz poranek i wieczór. [29]

ahorātraṃ ca kālaṃ ca
yathartu madhusūdanaḥ
|
pūrvāhṇaṃ cāparāhṇaṃ ca
sarvam evānvakalpayat
||29||
Używając swej inteligencji (buddhi) stworzył wodę i chmury
i wszystkie istoty ruchome i nieruchome;
dzięki swej wielkiej mocy stworzył też ziemię
wraz ze wszystkim, co się na niej znajduje. [30]
buddyāpaḥ so ‚sṛjan meghāṃs
tathā sthāvarajaṅgamān
|
pṛthivīṃ so ‚sṛjad viśvāṃ
sahitāṃ bhūritejasā
||30||
Potem zaś, o Judhiszthiro, jako Pan Kryszna
o potężnych ramionach,
wypuścił ze swych ust
stu najlepszych Braminów, on, wszechmocny! [31]
tataḥ kṛṣṇo mahābāhuḥ
punar eva yudhiṣṭhira
|
brāhmaṇānāṃ śataṃ śreṣṭhaṃ
mukhād asṛjata prabhuḥ
||31||
Z ramion swych zaś setkę stworzył
ów Keśawa kszatrijów-rycerzy,
z ud wajśjów stu, a ze swych stóp stu śudrów,
o, najlepszy z Bharatów! [32]
bāhubhyāṃ kṣatriyaśataṃ
vaiśyānām ūrutaḥ śatam
|
padbhyāṃ śūdraśataṃ caiva
keśavo bharatarṣabha
||32||

Ten sławny z ascezy Wisznu, demona Madhu Pogromca,
ustanowił potem cztery warny
i mianował Brahmę-Dhatriego
nadzorcą i opiekunem wszystkich stworzeń. [33]

sa evaṃ caturo varṇān
samutpādya mahāyaśāḥ
|
adhyakṣaṃ sarvabhūtānāṃ
dhātāram akarot prabhuḥ
||33||

I ustanowił też tego przesławnego Brahmę-Dhatriego
rozdawcą mądrości Wed
i panem zastępów wszystkich duchów i bogiń zwanych Matkami.
I nadał mu imię Wirupaksza. [33*a]

vedavidyāvidhātāraṃ
brahmāṇam amitadyutim
bhūtamātṛgaṇādhyakṣaṃ
virūpākṣaṃ ca so ‚sṛjat ||33*a||
A sprawiedliwego boga Jamę ów Wisznu,
Jaźń wszystkich istot, mianował sędzią
i nakazał mu karać grzesznych,
zaś boga Kuberę mianował Panem Skarbów
i władcą bogactw wszelkich. [33*b]
śāsitāraṃ ca pāpānāṃ
pitṝṇāṃ samavartinam
asṛjat sarvabhūtātmā
nidhipaṃ ca dhaneśvaram
||33*b||
I ustanowił też Warunę władcą wód
wszystkich wód mieszkańców,
a Wasawę uczynił
zwierzchnikiem wszystkich bogów. [33*c]
yādasām asṛjan nāthaṃ
varuṇaṃ ca jaleśvaram
vāsavaṃ sarvadevānām
adhyakṣam akarot prabhuḥ
||33*c||
[W owych czasach] ludzie żyli tak długo,
jak długo utrzymywało się u nich życia pragnienie;
i nie odczuwali strachu przed śmiercią. [34]
yāvad yāvad abhūc chraddhā
dehaṃ dhārayituṃ nṛṇām
|
tāvat tāvad ajīvaṃs te
nāsīd yamakṛtaṃ bhayam
||34||
I dowiedz się też, o, Byku wśród Bharatów,
że nie płodzono wtedy potomstwa
poprzez połączenie kobiety z mężczyzną,
lecz aktem woli. [35]
na caiṣāṃ maithuno dharmo
babhūva bharatarṣabha
|
saṃkalpād eva caiteṣām
apatyam udapadyata
||35||

W następnym zaś okresie, który zwie się treta-jugą,
potomstwo powstawało
dzięki samemu tylko zetknięciu się rodziców,
bez potrzeby aktu miłosnego, o, królu! [36]

tatra tretāyuge kāle
saṃkalpāj jāyate prajā
|
na hy abhūn maithuno dharmas
teṣām api janādhipa
||36||

Dopiero w dwapara-judze do spłodzenia potomstwa
konieczny stał się akt seksualny;
a w kali-judze ludzie doszli już do tego,
że łączą się w pary małżeńskie. [37]

dvāpare maithuno dharmaḥ
prajānām abhavan nṛpa
|
tathā kaliyuge rājan
dvaṃdvam āpedire janāḥ
||37||
Wisznu, ów Pan wszystkich istot,
nazywany jest też Dobrym Zarządcą.
A teraz opowiem ci, o, Kauntejo, o tych,
którzy [zasługują na zesłanie] do piekła. [38]
eṣa bhūtapatis tāta
svadhyakṣaś ca prakīrtitaḥ
|
niradhyakṣāṃs tu kaunteya
kīrtayiṣyāmi tān api
||38||
Zrodzeni na południu, ludzie dobrego kraju
to Andhrowie, Guhowie, Pulindowie,
Śawarowie, Ćućukowie i Madrakowie. [39]
dakṣiṇāpathajanmānaḥ
sarve talavarāndhrakāḥ
|
utsāḥ pulindāḥ śabarāś
cūcupā maṇḍapaiḥ saha
||39||
Wymienię ci też ludy, mieszkające na północy,
a są to: Grecy, Kambodżanie,
Gandharwowie i Barbarowie. [40]
uttarāpathajanmānaḥ
kīrtayiṣyāmi tān api
|
yaunakāmbojagāndhārāḥ
kirātā barbaraiḥ saha
||40||
Wszyscy oni wiodą żywot grzeszny
i z charakteru podobni są zjadaczom psów,
wronom i sępom, o, władco ludzi! [41]
ete pāpakṛtas tāta
caranti pṛthivīm imām
|
śvakākabalagṛdhrāṇāṃ
sadharmāṇo narādhipa
||41||
Nie było ich na Ziemi w złotym wieku kryta-jugi;
pojawili się dopiero w treta-judze,
o, Byku pośród Bharatów! [42]
naite kṛtayuge tāta
caranti pṛthivīm imām
|
tretāprabhṛti vartante
te janā bharatarṣabha
||42||
W tym strasznym okresie,
na przełomie treta i dwapara-jugi,
kszatrijowie-królowie
zaczęli toczyć między sobą boje. [43]
tatas tasmin mahāghore
saṃdhyākāle yugāntike
|
rājānaḥ samasajjanta
samāsādyetaretaram
||43||

W taki oto sposób, o najlepszy z Kaurawów,
stworzył ten widzialny świat Wielki Duch, Kryszna,
jedyny stworzyciel i ostateczne schronienie
i cel wszystkich ludzi mądrych.
Uznali to bóg Indra, wszyscy bogowie,
Rudrowie i Aświnowie,
a opowiedział o tym wszechwiedzący boski Ryszi Narada. [44]

evam eṣa kuruśreṣṭha
prādurbhāvo mahātmanaḥ
|
devadevarṣir ācaṣṭa
nāradaḥ sarvalokadṛk
||44||
[Zwróć, proszę uwagę, o, królu,] na to,
że nawet Narada uznał zarówno wyższość,
jak i wiekuistość Kryszny,
o, Byku pośród Bharatów! [45]
nārado ‚py atha kṛṣṇasya
paraṃ mene narādhipa
|
śāśvatatvaṃ mahābāho
yathāvad bharatarṣabha
||45||
Jest zatem ów Keśawa o wielkich ramionach
zaprawdę potężnym bohaterem.
On, niepojęty, zaiste nie jest tylko człowiekiem. [46]
evam eṣa mahābāhuḥ
keśavaḥ satyavikramaḥ
|
acintyaḥ puṇḍarīkākṣo
naiṣa kevalamānuṣaḥ
||46||

Tutaj kończy się chwalebnej Mahabharaty,
Śantiparwanu, Księgi Ciszy,
rozdział dwusetny,
w którym jest mowa o stworzeniu wszystkich istot.