Mahābhārata
inwokacja (MBh 1.1.1)
nārāyaṇam namaskṛtya naraṁ caiva narottamam |
devīṁ sarasvatīṁ caiva tato jayam udīrayet ||
Tłumaczenie z sanskrytu: Stefan Ziembiński,
redakcja: Karina Babkiewicz
Rzecze Śuka:
[Zrozumiałem, o Panie, że istnieją dwa rodzaje] stwarzania; to, które bierze początek ze Zniszczalnego{1} oraz to, które powstaje z mocy buddhi; to drugie uważane jest za wyższe, a jego rezultatem są narządy zmysłowe wraz z ich cechami; jest ono podstawą dla indywidualnej duszy. [1]
Pragnę raz jeszcze przyjrzeć się tej przez czas sprawionej prawdziwej mocy, która działa na tym świecie i zgodnie z którą szlachetni postępują ludzie; o niej mi proszę opowiedz! [2]
Wedy powiadają nam: „czyn podejmij” – i – „ czyn porzuć” Jakże mi się w tym rozeznać ? To mi, Panie, racz objaśnić! [3]
Dzięki naukom Guru zostałem oczyszczony i prawdę poznałem o obrotach świata ; a kiedy rozwinę swą intuicję (buddhi) wtedy jako Duch wolny ujrzę Ducha Niezniszczalnego. [4]
Rzecze Wjasa:
Wedle reguły, przez samego Brahmana ustanowionej, postępowali szlachetni i wielcy pradawni Ryszi. [5]
Dzięki tej regule, naśladując Brahmana, wielcy ci wieszczowie i mędrcy zdobywali światy. Pragnąc tego, co dla nich dobre, [rozpoznawali to] w sobie posługując się umysłem. [6]
Kto mieszkając samotnie w leśnej ustroni, żywiąc się korzonkami i owocami surową uprawiałby ascezę; kto by pielgrzymował do miejsc świętych i krzywdy nie wyrządzał innym istotom; i kto prosiłby o pożywienie pukając do chat leśnych pustelników w porze wieczornej, gdy z kominów nie wydobywa się dym i nie słychać odgłosów tłuczenia ryżu, ten stałby się zdolnym do wstąpienia w stan Brahmana. [7-8]
Nikomu nie schlebiając i przed nikim głowy nie schylając, porzuciwszy to, co czyste i nieczyste, obyś żył samotnie w lesie, żywiąc się czym popadnie. [9]
Rzecze Śuka:
Tę wedyjską naukę, [która mówi: „czyn podejmij” i „czyn porzuć”], ludzie uznają za sprzeczność. Zatem, czy jest ta nauka źródłem prawdziwego poznania? Czy też nie jest? Dlaczego mielibyśmy uznać za autorytatywną naukę wewnętrznie sprzeczną? [10]
Tedy , o Panie, usłyszeć pragnę, jakże to możliwe, by obie te nauki były prawdziwe? I w jaki sposób można dojść do Wyzwolenia nie naruszając zasady, nakazującej spełniać swoje obowiązki? [11]
Rzecze Bhiszma:
Tak przez Śukę zagadnięty, Ryszi Wjasa, syn Gandhawati, pochwalił słowa swego gorliwego syna i tak mu odpowiedział: [12]
Rzecze Wjasa:
Czy to uczeń bramiński, czy pan domu w rodzinie, czy pustelnik w leśnej pustelni, czy też żebrak, wszyscy oni, postępując należycie, zgodnie z nauką Wed, najwyższy cel osiągają. [13]
Albo jeśli jeden człowiek, wolny od pragnień i awersji, zgodnie z regułą podejmowałby kolejno obowiązki tych czterech aśram, to on także ów cel najwyższy osiągnąć może. [14]
Te cztery aśramy są jak czterostopniowa drabina, w Brahmanie osadzona. Wspiąwszy się na tę drabinę, raduje się [człowiek] życiem w świecie Brahmana. [15]
Przez pierwszą ćwiartkę swego żywota, uczeń bramiński, wolny od zazdrości i dążący do prawości i dostatku, powinien mieszkać u swego guru lub u syna guru. [16]
A w domu guru spać niechaj się kładzie ostatni, a wstaje pierwszy i wszystkie niechaj wypełnia obowiązki ucznia i sługi. [17]
Wszystko to czyniąc, niechaj zawsze będzie blisko guru, sługa do wszystkiego, każdą pracę wykonać zdolny. [18]
Po zakończeniu pracy niechaj pilnie słucha nauk guru; prostolinijny i szczery, niechaj na lekcje przychodzi gdy go guru zawoła. [19]
Pełen zalet, czysty i mądry, niechaj da się lubić będąc miłym dla innych. Spokojny i opanowany, niechaj guru swego się nie lęka! [20]
I niechaj sam nigdy nie przyjmuje pożywienia, dopóki nie pożywi się guru; i niechaj nie pije, dopóki nie zaspokoi pragnienia guru; i niechaj nie siada, dopóki nie usiądzie guru; i niechaj spać się nie kładzie, dopóki spać nie położy się guru! [21]
[Witając guru] niechaj delikatnie dotknie palcami dłoni stopy guru: prawą ręka prawą stopę i lewą ręką lewą stopę. [22]
Powitawszy zaś guru z szacunkiem, niechaj powie: „Rozkazuj, o Panie! To zrobię, a to już zrobiłem!” [23]
„O dostojny braminie, co jeszcze każesz, to zrobię!” – tymi słowy grzecznie do guru się zwracając, niechaj wszystkie jego polecenia wykonuje, a gdy już wykona, niechaj powiadomi o tym guru. [24]
Według reguł dharmy, uczeń, przebywający w domu guru, zabronione ma używanie niektórych pachnideł i spożywanie niektórych potraw. Zakaz ten nie obowiązuje po powrocie ucznia do domu [rodzinnego]. [25]
Wszystkie praktyki, nakazane uczniowi bramińskiemu, powinien on wykonywać codziennie i nigdy nie powinien oddalać się od guru. [26]
W taki oto sposób, z całych sił powinien starać się uczeń zadowolić swego nauczyciela, a gdy już zakończy się okres jego nauki, powinien kontynuować pracę, wypełniając obowiązki związane z kolejnymi okresami życia. [27]
A kiedy już przeminie czwarta część jego żywota na studiowaniu Wed i służeniu guru, wtenczas obdarowawszy nauczyciela niechaj powróci do domu rodzinnego, aby zgodnie z regułami dharmy podjąć obowiązki głowy rodziny. [28-29]
A w domu rodzicielskim, zgodnie z nakazami dharmy powinien pojąć żony i starannie rozpalić domowy ogień, rozpoczynając drugi okres życia, w którym wypełniać ma śluby i obowiązki pana domu. [30]
Tutaj kończy się chwalebnej Mahabharaty,
Śantiparwanu, Księgi Ciszy,
rozdział dwieście trzydziesty czwarty,
w którym jest mowa o obowiązkach ucznia bramińskiego.
{1} Sanskr. kṣara – jest to inna nazwa Prakryti.