Moksza-dharma-parwan 183

Rzecze Bhrygu:
Prawda to brahman.
Prawda to tapas.
to prawda stwarza stworzenia!
Prawda ten świat utrzymuje
i prawda do niebios prowadzi. [1]

Nieprawda ma postać tamasu – ciężkiej ciemności,
która ściąga [człowieka] w dół.
Ludzie owładnięci tamasem
nie widzą światłości, przysłoniętej mrokiem. [2]

Powiada się, że niebo jest światłością,
a piekło – ciemnością.
[Ludzie], którzy żyją na tym świecie,
poprzez prawdę osiągają niebo,
a poprzez nieprawdę – piekło. [3]

W tym bowiem świecie obecne są
prawda i fałsz, prawość i nieprawość,
światło i ciemność,
przyjemność i przykrość. [4]

To, co jest prawdą, jest też prawością;
co jest prawością, jest też światłością;
co jest światłością, jest też szczęściem.
A co jest nieprawdą, jest też nieprawością;
co jest nieprawością, jest też ciemnością;
co jest ciemnością, jest też cierpieniem. [5]

W związku z tym zaś powiada się, że mądrymi ludźmi są ci,
którzy nie ulegają złudzeniom i widzą stworzony świat
jako opanowany przez cielesne i mentalne cierpienie.
[Zdają sobie oni również sprawę z tego,
że] szczęście, jakiego się tu doznaje, także prowadzi do cierpienia. [6]

Ci mądrzy ludzie powinni więc czynić wysiłki
zmierzające do wyzwolenia się od cierpienia,
albowiem nietrwałe jest szczęście istot,
[żyjących] na tym i na tamtym świecie. [7]

Szczęście istot owładniętych mrokiem tamasu
znika tak jak znika światło księżyca,
połkniętego przez demona Rahu{1}. [8]

Powiada się, że szczęście jest dwojakie – cielesne i umysłowe.
Uważa się też, że wszelkie działania,
jakie się podejmuje na tym i na tamtym świecie,
mają za cel szczęście.
I nie może dharma, artha, ani kama
przynieść owocu lepszego niźli szczęście.
Ono jest cechą najbardziej pożądaną i ono jest celem,
dla którego praktykuje się prawość i zdobywa bogactwo. [9]

Rzecze Bharadwadźa:
Nie pojmujemy twych słów, panie;
czyżbyś chciał nam powiedzieć, że to kobiety [dają] najwyższe szczęście?
Przecież ci mędrcy, którzy przebywają w Wielkim,
ani tego szczęścia z kobietami nie doznają, ani nawet nie pragną.
Słyszy się też, że Pan, Brahma, który stworzył trzy światy,
mieszka samotnie i przestrzegając celibatu
nie pławi się w przyjemnościach zmysłowych.
Także Pan wszechświata, małżonek Umy
tego wzbudzającego miłość boga Kamę pozbawił ciała{2}.
Dlatego powiadamy, że ci wielcy duchem owego szczęścia nie akceptują,
nie jest też to szczęście żadną zaletą duszy.
Z tego oto powodu nie wierzę, panie, twym słowom.
Powiedziałeś, że największe szczęście dają kobiety.
A mądrość ludowa powiada, że skutek postępków ludzkich przejawia się dwojako
– za czyny dobre nagrodą jest szczęście,
a za czyny złe karą jest cierpienie.
Jakie jest zatem twoje zdanie? [10]

Rzecze Bhrygu:
Zaprawdę mrok tamasu jest wynikiem nieprawdy.
Ludzie owładnięci tamasem podążają za krzywdzącą innych nieprawością,
a nie przestrzegają prawości (dharma).
Przepełnieni złością, chciwością i zaślepieni nieprawdą,
ani na tym, ani na tamtym świecie nie osiągają szczęścia,
lecz doświadczają cierpień, wywołanych zmęczeniem, pragnieniem i głodem,
a także kłopotami, chorobami, więzieniem i śmiercią.
Dotykają ich też rozmaite cierpienia cielesne,
spowodowane deszczem, wiatrem, upałem i mrozem.
Ponadto ulegają smutkom, których przyczyną może być
rozłąka z bliskimi lub ich śmierć, ubóstwo,
a także tym, które wiążą się ze starością i śmiercią. [11]

A kogo te cielesne i psychiczne cierpienia nie dotykają,
ten zaiste wie, czym jest szczęście.
Wszystkie te uciążliwości nieobecne są bowiem w niebie.
Tak zaprawdę jest. [12]

W niebie wieje przyjemny wiatr
i czuć słodkie zapachy.
Nie ma tam głodu, pragnienia,
ani zmęczenia, ani też starości, ani grzechu. [13]

Gdy tu na ziemi obecne są i szczęście i cierpienie,
to w niebie jest zawsze tylko szczęście.
W piekle zaś, jak powiadają, jest samo tylko cierpienie.
Tak więc najwyższym celem jest szczęście. [14]

Ziemia jest wszystkich stworzeń rodzicielką,
a kobiety należą do wspólnego z nią rodzaju,
zaś mężczyzna jest jak Pan stworzeń, Pradźapati.
Jego nasienie przeniknięte jest energią życia. [15]

Taki jest oto porządek świata
ustanowiony przez Brahmę w zamierzchłej przeszłości.
Istoty zrodzone powracają na ten świat
przymuszane swymi własnymi czynami. [16]