Moksza-dharma-parwan 183

Mahābhārata

inwokacja (MBh 1.1.1)
nārāyaṇam namaskṛtya naraṁ caiva narottamam |
devīṁ sarasvatīṁ caiva tato jayam udīrayet ||

Tłumaczenie z sanskrytu: Stefan Ziembiński,
redakcja: Karina Babkiewicz

Rzecze Bhrygu:
Prawda to brahman.
Prawda to tapas.
to prawda stwarza stworzenia!
Prawda ten świat utrzymuje
i prawda do niebios prowadzi. [1]

bhṛgur uvāca
satyaṃ brahma tapaḥ satyaṃ
satyaṃ sṛjati ca prajāḥ
|
satyena dhāryate lokaḥ
svargaṃ satyena gacchati
||1||

Nieprawda ma postać tamasu – ciężkiej ciemności,
która ściąga [człowieka] w dół.
Ludzie owładnięci tamasem
nie widzą światłości, przysłoniętej mrokiem. [2]

anṛtaṃ tamaso rūpaṃ
tamasā nīyate hy adhaḥ
|
tamograstā na paśyanti
prakāśaṃ tamasāvṛtam
||2||

Powiada się, że niebo jest światłością,
a piekło – ciemnością.
[Ludzie], którzy żyją na tym świecie,
poprzez prawdę osiągają niebo,
a poprzez nieprawdę – piekło. [3]

svargaḥ prakāśa ity āhur
narakaṃ tama eva ca
|
satyānṛtāt tad ubhayaṃ
prāpyate jagatīcaraiḥ
||3||

W tym bowiem świecie obecne są
prawda i fałsz, prawość i nieprawość,
światło i ciemność,
przyjemność i przykrość. [4]

tatra tv evaṃvidhā vṛttir
loke satyānṛtā bhavet
|
dharmādharmau prakāśaś ca
tamo duḥkhaṃ sukhaṃ tathā
||4||

To, co jest prawdą, jest też prawością;
co jest prawością, jest też światłością;
co jest światłością, jest też szczęściem.
A co jest nieprawdą, jest też nieprawością;
co jest nieprawością, jest też ciemnością;
co jest ciemnością, jest też cierpieniem. [5]

tatra yat satyaṃ sa dharmo
yo dharmaḥ sa prakāśo
yaḥ prakāśas tat sukham iti
|
tatra yad anṛtaṃ so ‘dharmo
yo ‘dharmas tat tamo
yat tamas tad duḥkham iti
||5||

W związku z tym zaś powiada się, że mądrymi ludźmi są ci,
którzy nie ulegają złudzeniom i widzą stworzony świat
jako opanowany przez cielesne i mentalne cierpienie.
[Zdają sobie oni również sprawę z tego,
że] szczęście, jakiego się tu doznaje, także prowadzi do cierpienia. [6]

śārīrair mānasair duḥkhaiḥ
sukhaiś cāpy asukhodayaiḥ
|
atrocyate |
lokasṛṣṭiṃ prapaśyanto
na muhyanti vicakṣaṇāḥ
||6||

Ci mądrzy ludzie powinni więc czynić wysiłki
zmierzające do wyzwolenia się od cierpienia,
albowiem nietrwałe jest szczęście istot,
[żyjących] na tym i na tamtym świecie. [7]

tatra duḥkha-vimokṣārthaṃ
prayateta vicakṣaṇaḥ
|
sukhaṃ hy anityaṃ bhūtānām
iha loke paratra ca
||7||

Szczęście istot owładniętych mrokiem tamasu
znika tak jak znika światło księżyca,
połkniętego przez demona Rahu{1}. [8]

rāhu-grastasya somasya
yathā jyotsnā na bhāsate
|
tathā tamobhibhūtānāṃ
bhūtānāṃ bhraśyate sukham
||8||

Powiada się, że szczęście jest dwojakie – cielesne i umysłowe.
Uważa się też, że wszelkie działania,
jakie się podejmuje na tym i na tamtym świecie,
mają za cel szczęście.
I nie może dharma, artha, ani kama
przynieść owocu lepszego niźli szczęście.
Ono jest cechą najbardziej pożądaną i ono jest celem,
dla którego praktykuje się prawość i zdobywa bogactwo. [9]

tat khalu dvividhaṃ sukham ucyate śārīraṃ mānasaṃ ca |
iha khalv amuṣmiṃś ca loke
sarvārambha-pravṛttayaḥ sukhārthā abhidhīyante
|
na hy atas trivarga-phalaṃ viśiṣṭataram asti
|
sa eṣa kāmyo guṇaviśeṣo dharmārthayor ārambhas
tad-dhetur asyotpattiḥ sukhaprayojanā
||9||

Rzecze Bharadwadźa:
Nie pojmujemy twych słów, panie;
czyżbyś chciał nam powiedzieć, że to kobiety [dają] najwyższe szczęście?
Przecież ci mędrcy, którzy przebywają w Wielkim,
ani tego szczęścia z kobietami nie doznają, ani nawet nie pragną.
Słyszy się też, że Pan, Brahma, który stworzył trzy światy,
mieszka samotnie i przestrzegając celibatu
nie pławi się w przyjemnościach zmysłowych.
Także Pan wszechświata, małżonek Umy
tego wzbudzającego miłość boga Kamę pozbawił ciała{2}.
Dlatego powiadamy, że ci wielcy duchem owego szczęścia nie akceptują,
nie jest też to szczęście żadną zaletą duszy.
Z tego oto powodu nie wierzę, panie, twym słowom.
Powiedziałeś, że największe szczęście dają kobiety.
A mądrość ludowa powiada, że skutek postępków ludzkich przejawia się dwojako
– za czyny dobre nagrodą jest szczęście,
a za czyny złe karą jest cierpienie.
Jakie jest zatem twoje zdanie? [10]

bharadvāja uvāca
yad etad bhavatābhihitaṃ
sukhānāṃ paramāḥ striya iti
tan na gṛhṇīmaḥ
|
na hy eṣām ṛṣīṇāṃ mahati sthitānām aprāpya
eṣa guṇaviśeṣo na cainam abhilaṣanti
|
śrūyate ca bhagavāṃs trilokakṛd
brahmā prabhur ekākī tiṣṭhati
|
brahmacārī na kāmasukheṣv ātmānam avadadhāti
|
api ca bhagavān viśveśvara umāpatiḥ
kāmam abhivartamānam anaṅgatvena śamam anayat
|
tasmād brūmo na mahātmabhir ayaṃ pratigṛhīto
na tv eṣa tāvad viśiṣṭo guṇa iti
naitad bhagavataḥ pratyemi
|
bhagavatā tūktaṃ sukhānāṃ paramāḥ striya iti
|
lokapravādo ‘pi ca bhavati dvividhaḥ phalodayaḥ
sukṛtāt sukham avāpyate duṣkṛtād duḥkham iti
|
atrocyatām
||10||

Rzecze Bhrygu:
Zaprawdę mrok tamasu jest wynikiem nieprawdy.
Ludzie owładnięci tamasem podążają za krzywdzącą innych nieprawością,
a nie przestrzegają prawości (dharma).
Przepełnieni złością, chciwością i zaślepieni nieprawdą,
ani na tym, ani na tamtym świecie nie osiągają szczęścia,
lecz doświadczają cierpień, wywołanych zmęczeniem, pragnieniem i głodem,
a także kłopotami, chorobami, więzieniem i śmiercią.
Dotykają ich też rozmaite cierpienia cielesne,
spowodowane deszczem, wiatrem, upałem i mrozem.
Ponadto ulegają smutkom, których przyczyną może być
rozłąka z bliskimi lub ich śmierć, ubóstwo,
a także tym, które wiążą się ze starością i śmiercią. [11]

bhṛgur uvāca
anṛtāt khalu tamaḥ prādurbhūtaṃ
tamograstā adharmam evānuvartante na dharmam
|
krodha-lobha-moha-mānānṛtādibhir avacchannā
na khalv asmiṃl loke na cāmutra sukham āpnuvanti
|
vividha-vyādhi-gaṇopatāpair avakīryante
|
vadha-bandha-roga-parikleśādibhiś ca
kṣut-pipāsāśrama-kṛtair upatāpair upatapyante
|
caṇḍavātātyuṣṇātiśītakṛtaiś ca pratibhayaiḥ
śārīrair duḥkhair upatapyante
|
bandhu-dhana-vināśa-viprayoga-kṛtaiś ca
mānasaiḥ śokair abhibhūyante
jarāmṛtyu-kṛtaiś cānyair iti
||11||

A kogo te cielesne i psychiczne cierpienia nie dotykają,
ten zaiste wie, czym jest szczęście.
Wszystkie te uciążliwości nieobecne są bowiem w niebie.
Tak zaprawdę jest. [12]

yas tv etaiḥ śārīrair mānasair duḥkhair
na spṛśyate sa sukhaṃ veda
|
na caite doṣāḥ svarge prādurbhavanti
|
tatra bhavati khalu
||12||

W niebie wieje przyjemny wiatr
i czuć słodkie zapachy.
Nie ma tam głodu, pragnienia,
ani zmęczenia, ani też starości, ani grzechu. [13]

susukhaḥ pavanaḥ svarge
gandhaś ca surabhis tathā
|
kṣut-pipāsāśramo nāsti
na jarā na ca pāpakam
||13||

Gdy tu na ziemi obecne są i szczęście i cierpienie,
to w niebie jest zawsze tylko szczęście.
W piekle zaś, jak powiadają, jest samo tylko cierpienie.
Tak więc najwyższym celem jest szczęście. [14]

nityam eva sukhaṃ svarge
sukhaṃ duḥkham ihobhayam
|
narake duḥkham evāhuḥ
samaṃ tu paramaṃ padam
||14||

Ziemia jest wszystkich stworzeń rodzicielką,
a kobiety należą do wspólnego z nią rodzaju,
zaś mężczyzna jest jak Pan stworzeń, Pradźapati.
Jego nasienie przeniknięte jest energią życia. [15]

pṛthivī sarvabhūtānāṃ
janitrī tadvidhāḥ striyaḥ
|
pumān prajāpatis tatra
śukraṃ tejomayaṃ viduḥ
||15||

Taki jest oto porządek świata
ustanowiony przez Brahmę w zamierzchłej przeszłości.
Istoty zrodzone powracają na ten świat
przymuszane swymi własnymi czynami. [16]

ity etal lokanirmāṇaṃ
brahmaṇā vihitaṃ purā
|
prajā viparivartante
svaiḥ svaiḥ karmabhir āvṛtāḥ
||16||

Tutaj kończy się chwalebnej Mahabharaty,
Księgi Ciszy, rozdział sto osiemdziesiąty trzeci,
głoszący pochwałę Prawdy.


{1} Rahu (sanskr. ‘pochwytywacz’) – od czasów wedyjskich imię demona powodującego zaćmienia słońca i księżyca. (…) Podczas libacji bogów, rozkoszujących się nektarem nieśmiertelności (amṛta), uzyskanym dzięki bełtaniu oceanu, tylko jednemu z demonów (asura) – Rahu – udało się skrycie skosztować napoju. Słońce i księżyc rozpoznały go jednak i powiedziały o tym Wisznu, który swą ćakrą ściął Rahu głowę. Ten nie zdążył jeszcze przełknąć nektaru, tak więc głowa Rahu pozostała w niebie, podczas gdy tułów spadł martwy na ziemię i pojawia się czasami na niebie pod postacią ogona komety. Od tamtej pory, żywiąc nienawiść do słońca i księżyca, Rahu prześladuje je systematycznie, próbując pożreć – stąd biorą się cykliczne zaćmienia obu ciał niebieskich. (Cyt. za:Słownik mitologii hinduskiej, Wydawnictwo Akademickie Dialog, Warszawa 1994, str. 149)
{2} Za karę, iż zakłócił jego życie ascety, wzbudzając w nim miłość do Parwati. Uma – to jedno z imion bogini Parwati, małżonki boga Śiwy. Pan wszechświata (Viśveśvara) to jedno z określeń boga Śiwy.

Dodaj komentarz