Moksza-dharma-parwan 168 – Biblioteka Jogi

Mahābhārata

inwokacja (MBh 1.1.1)
nārāyaṇam namaskṛtya naraṁ caiva narottamam |
devīṁ sarasvatīṁ caiva tato jayam udīrayet ||

Tłumaczenie z sanskrytu: Stefan Ziembiński,
redakcja: Karina Babkiewicz

Rzecze Judhiszthira: Powiedziałeś już o dharmie zalecanej królom, a teraz, Panie, racz opowiedzieć o dharmie, zalecanej ludziom w różnych okresach życia. [1]	yudhiṣṭhira uvāca dharmāḥ pitāmahenoktā rājadharmāśritāḥ śubhāḥ \| dharmam āśramiṇāṃ śreṣṭhaṃ vaktum arhasi pārthiva \|\|1\|\|
Rzecze Bhiszma: Wszędzie zaleca się prowadzący do nieba tapas, którego owocem jest prawda. Żadna praktyka religijna nie pozostaje bezowocna, gdy spełnia się tę dharmę, która wrót ma wiele. [2]	bhīṣma uvāca sarvatra vihito dharmaḥ svargyaḥ satyaphalaṃ tapaḥ \| bahudvārasya dharmasya nehāsti viphalā kriyā \|\|2\|\|
Do jakiej cnoty dąży się zdecydowanie, tę tylko się osiąga, o najlepszy z Bharatów, a nie żadną inną. [3]	yasmin yasmiṃs tu vinaye yo yo yāti viniścayam \| sa tam evābhijānāti nānyaṃ bharatasattama \|\|3\|\|
A kiedy człowiek traktuje bieg świata jako bezwartościowy, wtedy w następnym swym wcieleniu rodzi się tutaj jako pozbawiony pragnień (virāgaḥ). Nie ma co do tego żadnych wątpliwości. [4]	yathā yathā ca paryeti lokatantram asāravat \| tathā tathā virāgo ‘tra jāyate nātra saṃśayaḥ \|\|4\|\|
O, Judhiszthiro! W tak zbudowanym świecie, przynoszącym liczne niedogodności, człowiek rozumny powinien dążyć do osiągnięcia wyzwolenia duszy. [5]	evaṃ vyavasite loke bahudoṣe yudhiṣṭhira \| ātmamokṣanimittaṃ vai yateta matimān naraḥ \|\|5\|\|
Rzecze Judhiszthira: Powiedz mi, Panie, w jaki oręż uzbroić swoją psychikę, jak ukoić smutek, gdy zdarzy się, że majątek popadnie w ruinę, a najbliżsi – żona, syn lub ojciec – umierają? [6]	*yudhiṣṭhira uvāca* naṣṭe dhane vā dāre vā putre pitari vā mṛte \| yayā buddhyā nudec chokaṃ tan me brūhi pitāmaha \|\|6\|\|
Rzecze Bhiszma: Gdy majątek w ruinie, a najbliżsi umierają – ach, to cierpienie, to rozpacz! Kto tak czuje, ten powinien dążyć do usunięcia owej rozpaczy. [7]	*bhīṣma uvāca* naṣṭe dhane vā dāre vā putre pitari vā mṛte \| aho duḥkham iti dhyāyañ śokasyāpacitiṃ caret \|\|7\|\|
W tym miejscu niech cię pouczy opowieść, którą pewien bramin starał się niegdyś pocieszyć króla Senadźita. [8]	atrāpy udāharantīmam itihāsaṃ purātanam \| yathā senajitaṃ vipraḥ kaś cid ity abravīd vacaḥ \|\|8\|\|
Ujrzawszy smutne oblicze króla, rozpaczającego nad zmarłym synem, bramin w te odezwał się słowa: [9]	putraśokābhisaṃtaptaṃ rājānaṃ śokavihvalam \| viṣaṇṇavadanaṃ dṛṣṭvā vipro vacanam abravīt \|\|9\|\|
Czy to możliwe, abyś ty, królu, lamentował, oszalały z rozpaczy? Czymże się smucisz? Jeśli ty będziesz rozpaczał, inni też pójdą w twe ślady. [10]	kiṃ nu khalv asi mūḍhas tvaṃ śocyaḥ kim anuśocasi \| yadā tvām api śocantaḥ śocyā yāsyanti tāṃ gatim \|\|10\|\|
Ty, ja, a także ci, którzy teraz ciebie, królu, otaczają – my wszyscy kiedyś umrzemy i odejdziemy tam, skąd przyszliśmy. [11]	tvaṃ caivāhaṃ ca ye cānye tvāṃ rājan paryupāsate \| sarve tatra gamiṣyāmo yata evāgatā vayam \|\|11\|\|
Rzecze Senadzit: Powiedz mi, panie, bogaty w ascezę: co sprawiło, iż ty sam nie ulegasz przygnębieniu? Czy sprawiła to twoja myśl, czy cierpliwe znoszenie niewygód, czy twoje poznanie, czy też skupienie, czy może przeczytane księgi? [12]	*senajid uvāca* kā buddhiḥ kiṃ tapo vipra kaḥ samādhis tapodhana \| kiṃ jñānaṃ kiṃ śrutaṃ vā te yat prāpya na viṣīdasi \|\|12\|\|
Rzecze bramin: Tego atmana mi żal, który mieszka w sercu i na zmianę cieszy się lub smuci, gdy doznaje przyjemności lub cierpi. Gdy wszędzie widzę istoty, nękane cierpieniem, nie jest moją nawet ta dusza. Ale moją jest cała Ziemia. [13]	*brāhmaṇa uvāca* paśya bhūtāni duḥkhena vyatiṣaktāni sarvaśaḥ \| ātmāpi cāyaṃ na mama sarvā vā pṛthivī mama \|\|13\|\|
A jak moją – tak i innych. To pojąwszy, nie moją jest udręka. Dzięki takiej myśli nie cieszę się i nie smucę. [14]	yathā mama tathānyeṣām iti buddhyā na me vyathā \| etāṃ buddhim ahaṃ prāpya na prahṛṣye na ca vyathe \|\|14\|\|
Tak jak w wielkim oceanie spotykają się dwa kawałki drewna, a spotkawszy się, oddalają się od siebie, tak samo spotykają się ludzie. [15]	yathā kāṣṭhaṃ ca kāṣṭhaṃ ca sameyātāṃ mahodadhau \| sametya ca vyapeyātāṃ tadvad bhūtasamāgamaḥ \|\|15\|\|
Podobnie jest z dziećmi, wnukami, krewnymi i przyjaciółmi. Nie należy do nich lgnąć, gdyż pewne jest, iż czeka nas trwałe z nimi rozłączenie. [16]	evaṃ putrāś ca pautrāś ca jñātayo bāndhavās tathā \| teṣu sneho na kartavyo viprayogo hi tair dhruvam \|\|16\|\|
Wszyscy przybywamy z nieznanego i znów w nieznane odchodzimy. Tamten ciebie nie zna, ani ty jego; któż jest rzeczywisty? I nad kim właściwie rozpaczasz? [17]	adarśanād āpatitaḥ punaś cādarśanaṃ gataḥ \| na tvāsau veda na tvaṃ taṃ kaḥ san kam anuśocasi \|\|17\|\|
Szc