Mahābhārata
inwokacja (MBh 1.1.1)
nārāyaṇam namaskṛtya naraṁ caiva narottamam |
devīṁ sarasvatīṁ caiva tato jayam udīrayet ||
Tłumaczenie z sanskrytu: Stefan Ziembiński,
redakcja: Andrzej Babkiewicz
Rzecze Bhiszma: Posłuchaj uważnie, o Partho, powiem ci teraz o czworakiej Jodze kontemplacji, którą poznawszy, najwyżsi mędrcy do wiekuistego dochodzą szczęścia! [1] |
bhīṣma uvāca hanta vakṣyāmi te pārtha dhyānayogaṃ caturvidham | yaṃ jñātvā śāśvatīṃ siddhiṃ gacchanti paramarṣayaḥ ||1|| |
Wielcy Mędrcy o nieruchomych umysłach, |
yathā svanuṣṭhitaṃ dhyānaṃ tathā kurvanti yoginaḥ | maharṣayo jñānatṛptā nirvāṇagatamānasāḥ ||2|| |
Ci, którzy wyzwolili się z uciążliwości samsary, |
nāvartante punaḥ pārtha muktāḥ saṃsāradoṣataḥ | janmadoṣaparikṣīṇāḥ svabhāve paryavasthitāḥ ||3|| nirdvaṃdvā nityasattvasthā vimuktā nityam āśritāḥ | asaṅgīny avivādīni manaḥśāntikarāṇi ca ||4|| |
Niechaj przeto ten, kto ujarzmił wszystkie swoje zmysły, |
tatra svādhyāyasaṃśliṣṭam ekāgraṃ dhārayen manaḥ | piṇḍīkṛtyendriyagrāmam āsīnaḥ kāṣṭhavan muniḥ ||5|| śabdaṃ na vindec chrotreṇa sparśaṃ tvacā na vedayet | rūpaṃ na cakṣuṣā vidyāj jihvayā na rasāṃs tathā ||6|| |
Niechaj ten, kto poznał jogę i posiadł moc witalną, |
ghreyāṇy api ca sarvāṇi jahyād dhyānena yogavit | pañcavargapramāthīni necchec caitāni vīryavān ||7|| |
Niech przeto człowiek mądry |
tato manasi saṃsajya pañcavargaṃ vicakṣaṇaḥ | samādadhyān mano bhrāntam indriyaiḥ saha pañcabhiḥ ||8|| |
Na pierwszym stopniu dhjany |
visaṃcāri nirālambaṃ pañcadvāraṃ calācalam | pūrve dhyānapathe dhīraḥ samādadhyān mano ‚ntaram ||9|| |
Tak oto objaśniłem [Ci] pierwszy stopień dhjany, na którym powściąga się umysł wraz ze zmysłami. [10] |
indriyāṇi manaś caiva yadā piṇḍīkaroty ayam | eṣa dhyānapathaḥ pūrvo mayā samanuvarṇitaḥ ||10|| |
U tego, kto wykonał tę pierwszą dhjanę, |
tasya tat pūrvasaṃruddhaṃ manaḥṣaṣṭham anantaram | sphuriṣyati samudbhrāntaṃ vidyud ambudhare yathā ||11|| |
Świadomość tego, |
jalabindur yathā lolaḥ parṇasthaḥ sarvataś calaḥ | evam evāsya tac cittaṃ bhavati dhyānavartmani ||12|| |
Umysł pozostaje na ścieżce kontemplacji |
samāhitaṃ kṣaṇaṃ kiṃ cid dhyānavartmani tiṣṭhati | punar vāyupathaṃ bhrāntaṃ mano bhavati vāyuvat ||13|| |
Z wiarą we własne siły, wolny od trosk, energiczny i rześki, |
anirvedo gatakleśo gatatandrīr amatsaraḥ | samādadhyāt punaś ceto dhyānena dhyānayogavit ||14|| |
U tego ascety, który praktykuje powściąganie świadomości na pierwszym stopniu dhjany, następuje popadnięcie w stany (świadomości) z przenikaniem (vicāra)[4] [subtelnej rzeczywistości], z myśleniem (vitarka) i z rozróżnianiem (viveka). [15] |
vicāraś ca vitarkaś ca vivekaś copajāyate | muneḥ samādadhānasya prathamaṃ dhyānam āditaḥ ||15|| |
Choć [byłby] dręczony własnymi myślami, powinien ów asceta milczący [nadal] praktykować kontemplację i nie tracić otuchy, lecz [wytrwale] dążyć do własnej pomyślności. [16] |
manasā kliśyamānas tu samādhānaṃ ca kārayet | na nirvedaṃ munir gacchet kuryād evātmano hitam ||16|| |
Glina, popiół i krowie łajno, |
pāṃsubhasmakarīṣāṇāṃ yathā vai rāśayaś citāḥ | sahasā vāriṇā siktā na yānti paribhāvanām ||17|| kiṃ cit snigdhaṃ yathā ca syāc chuṣkacūrṇam abhāvitam | kramaśas tu śanair gacchet sarvaṃ tat paribhāvanam ||18|| evam evendriyagrāmaṃ śanaiḥ saṃparibhāvayet | saṃharet kramaśaś caiva sa samyak praśamiṣyati ||19||
|
O, Bharato! Posadowiwszy swój umysł i zmysły |
svayam eva manaś caiva pañcavargaś ca bhārata | pūrvaṃ dhyānapathaṃ prāpya nityayogena śāmyati ||20|| |
Szczęścia, jakiego dosięga |
na tat puruṣakāreṇa na ca daivena kena cit | sukham eṣyati tat tasya yad evaṃ saṃyatātmanaḥ ||21|| |
Z tym szczęściem w sercu, |
sukhena tena saṃyukto raṃsyate dhyānakarmaṇi | gacchanti yogino hy evaṃ nirvāṇaṃ tan nirāmayam ||22|| |
Tutaj kończy się chwalebnej Mahabharaty,
Siantiparwanu, Księgi Ciszy,
rozdział sto osiemdziesiąty ósmy,
w którym jest mowa
o kontemplacji jogicznej.
[1] Nijamy – sanskr. niyama – praktyki ascetyczno-mistyczne, zalecane na drugim stopniu ośmiostopniowej ścieżki Jogi:
1. śauca – oczyszczanie,
2. saṁtoṣa- zadowolenie,
3. tapas – asceza,
4. svādhyāya– własne studiowanie,
5. Īśvarapraṇidhāna – oddanie się Iśwarze.
[2] Błądzi tu i tam – to znaczy, że ma naturę poruszania się od przedmiotu do przedmiotu.
Posiada pięć wrót – ten, którego własnością jest pięć zmysłów, otworów wyjściowych, prowadzących do miejsc przedmiotów.
Ruchomy i nieruchomy – to znaczy trwający nieruchomo nawet pośród ruchomych przedmiotów.
[3] [Aktem] kontemplacji – (dhyānena) czyli strumieniem pratjaj postaci przedmiotu kontemplacji.
Pratyāyā – termin techniczny, oznacza „nachodzenie [na świadomość]” jakiegoś ‘przedmiotu’. Jeśli np. nachodzi na świadomość pustka, wtedy mówi się o pratjaji pustki. (Przyp. tłum.)
[4] Oto objaśnia się wićarę: W jodze kontemplacyjnej występują stany, które się nazywa kontemplacją typu wiciary, wiweki i witarki. Podział ten wynika z różnicy w stopniu zaawansowania (joginów). Tak tedy wiciara jest to skupienie świadomości u noszących żółte i inne szaty i przebywających w odosobnieniu, na stopniu średnim. Ta kontemplacja jest dwojaka: z wiciarą (przenikaniem) i bez wićary. Pierwsza (z wiciarą) jest wtedy, gdy jest poprzedzona nachodzeniem na świadomość znaczenia słów. Gdy tego nie ma – druga. Stanem najniższym, lecz osiągającym poziom stanu kontemplacyjnego, jest dwojaki stan, połączony z myśleniem, mający za podporę elementy grube. Ma on stopnie sawitarka (z myśleniem) i nirwitarka (bez myślenia).