Moksza-dharma-parwan 208

Mahābhārata

inwokacja (MBh 1.1.1)
nārāyaṇam namaskṛtya naraṁ caiva narottamam |
devīṁ sarasvatīṁ caiva tato jayam udīrayet ||

Tłumaczenie z sanskrytu: Stefan Ziembiński,
redakcja: Karina Babkiewicz

 

Rzecze Bhiszma:
Doznawanie niezliczonych przedmiotów zmysłowych
zawsze kończy się smutno i pogrąża ludzi w niemocy.
Ale ci, którzy przedmiotów zmysłowych nie pragną,
cel osiągają najwyższy. [1]

gurur uvāca
duranteṣv indriyārtheṣu
saktāḥ sīdanti jantavaḥ |
ye tv asaktā mahātmānas
te yānti paramāṃ gatim ||1||

Widząc, że życie na tym świecie pełne jest uciążliwości
związanych z narodzinami, śmiercią, starością,
cierpieniem, chorobami i niepokojem umysłu,
człowiek mądry powinien świadomie
poświęcić się dążeniu do wyzwolenia. [2]

janmamṛtyujarāduḥkhair
vyādhibhir manasaḥ klamaiḥ |
dṛṣṭvemaṃ saṃtataṃ lokaṃ
ghaṭen mokṣāya buddhimān ||2||

Powinien tedy stale zachowywać czystość mowy, myśli i ciała;
wolny od egoizmu, pełen spokoju i mądrości,
niepragnący niczego niczym żebrak,
oby stan szczęśliwy osiągnął! [3]

vāṅmanobhyāṃ śarīreṇa
śuciḥ syād anahaṃkṛtaḥ |
praśānto jñānavān bhikṣur
nirapekṣaś caret sukham ||3||

Nawet ten, kto związał się z innymi istotami
litością czy współczuciem, poznawszy,
iż świat jest czynu owocem,
powinien zachowywać bezpragnieniowość. [4]

atha vā manasaḥ saṅgaṃ
paśyed bhūtānukampayā |
atrāpy upekṣāṃ kurvīta
jñātvā karmaphalaṃ jagat ||4||

Każdy czyn dobry, czy zły, przynosi
skutki przyjemne lub przykre;
dlatego mową, umysłem i ciałem
powinno się spełniać tylko czyny czyste. [5]

yat kṛtaṃ prāk śubhaṃ karma
pāpaṃ vā tad upāśnute |
tasmāc chubhāni karmāṇi
kuryād vāgbuddhikarmabhiḥ ||5||

Kto by tedy posiadł [cechy takie jak] niekrzywdzenie,
prawdomówność, uczciwość w stosunku do wszystkich istot,
cierpliwość i troskliwość,
ten [zaprawdę] szczęśliwym stać się może! [6]

ahiṃsā satyavacanaṃ
sarvabhūteṣu cārjavam |
kṣamā caivāpramādaś ca
yasyaite sa sukhī bhavet ||6||

I kto by tedy poznał, że ta najwyższa dharma
istotom wszystkim szczęście przynosi,
i do cierpienia nie prowadzi,
ten, znawca prawdy, szczęśliwym stać się może! [7]

yaś cainaṃ paramaṃ dharmaṃ
sarvabhūtasukhāvaham |
duḥkhān niḥsaraṇaṃ veda
sa tattvajñaḥ sukhī bhavet ||7||

Dlatego powinno się używając intuicji i sprawnego umysłu,
zwracać baczną uwagę na inne istoty;
nie krytykować ich [nawet] w myślach, nie być zazdrosnym
i nie myśleć w sposób niezdyscyplinowany o rzeczach nierealnych. [8]

tasmāt samāhitaṃ buddhyā
mano bhūteṣu dhārayet |
nāpadhyāyen na spṛhayen
nābaddhaṃ cintayed asat ||8||

Kiedy człowiek zachowuje powściągliwość w mowie,
wtedy powstaje u niego przyjemny stan [świadomości].
Ten, kto pragnie, by jego mowa była przyjemna dla innych
i kto chce przestrzegać czystej dharmy,
powinien mówić prawdę nie raniąc innych i nie krytykując. [9]

avāgyogaprayogeṇa
manojñaṃ saṃpravartate |
vivakṣatā vā sadvākyaṃ
dharmaṃ sūkṣmam avekṣatā
satyāṃ vācam ahiṃsrāṃ ca
vaded anapavādinīm ||9||

Niechaj mowa nasza będzie miła dla ucha
i wolna od fałszu i oszczerstw.
Lepiej przy tym mówić mało
i zachowywać spokój. [10]

kalkāpetām aparuṣām
anṛśaṃsām apaiśunām |
īdṛg alpaṃ ca vaktavyam
avikṣiptena cetasā ||10||

A kto już przebudził się z pragnień,
ten, pragnień wyzbyty,
niechaj sięgnie pamięcią wstecz
i wyzna popełnione przez siebie
[grzechy] czynów tamasowych. [11]

vākprabuddho hi saṃrāgād
virāgād vyāhared yadi |
buddhyā hy anigṛhītena
manasā karma tāmasam |
rajobhūtair hi karaṇaiḥ
karmaṇā pratipadyate ||11||

Kto zaś podejmuje działanie powodowany guną radźasu,
ten na tym świecie cierpi, a po śmierci wpada do piekła{1}.
Dlatego powinno się poprzez działania mowy, umysłu i ciała
dążyć do osiągnięcia stałego stanu [spokojnej świadomości] Atmana{2}. [12]

sa duḥkhaṃ prāpya loke ‚smin
narakāyopapadyate |
tasmān manovākśarīrair
ācared dhairyam ātmanaḥ ||12||

Człowiek nieprzebudzony,
tkwiący w kołowrocie wcieleń,
podobny jest do złodzieja, który niosąc swój łup,
wraca do domu okrężną drogą. [13]

prakīrṇameṣabhāro hi
yadvad dhāryeta dasyubhiḥ |
pratilomāṃ diśaṃ buddhvā
saṃsāram abudhās tathā ||13||

I tak jak złodziej, aby poczuć się bezpiecznym,
łup swój porzuca,
tak człowiek mądry, aby poczuć się szczęśliwym,
porzuca czyny radźasowe i tamasowe. [14]

tān eva ca yathā dasyūn
kṣiptvā gacchec chivāṃ diśam |
tathā rajastamaḥkarmāṇy
utsṛjya prāpnuyāt sukham ||14||

Kto nie ma żadnych pragnień,
kto uwolnił się od posiadania wszelkich przedmiotów,
kto żyje w samotności i odżywia się skromnie,
kto uprawia ascezę i panuje nad zmysłami,
czyje uciążliwości zostały spalone w ogniu poznania,
kto radość znajduje w praktykowaniu Jogi,
kto nieruchomym umysłem samego siebie odnalazł,
ten w najwyższą wstępuje dziedzinę, ten stan osiąga najwyższy
– nie ma co do tego żadnych wątpliwości! [15-16]

niḥsaṃdigdham anīho vai
muktaḥ sarvaparigrahaiḥ |
viviktacārī laghvāśī
tapasvī niyatendriyaḥ ||15||
jñānadagdhaparikleśaḥ
prayogaratir ātmavān |
niṣpracāreṇa manasā
paraṃ tad adhigacchati ||16||

Kto już osiągnie stały stan świadomości samego siebie,
powinien też osiągnąć panowanie nad swą buddhi;
używając buddhi powinien zapanować nad umysłem,
a potem, przy pomocy umysłu
zapanować nad przedmiotami zmysłowymi. [17]

dhṛtimān ātmavān buddhiṃ
nigṛhṇīyād asaṃśayam |
mano buddhyā nigṛhṇīyād
viṣayān manasātmanaḥ ||17||

Zaś u tego, kto mocą umysłu powściągnął zmysły,
rozświetlają się one i, szczęśliwe,
biegną do swego Pana, Iśwary. [18]

nigṛhītendriyasyāsya
kurvāṇasya mano vaśe |
devatās tāḥ prakāśante
hṛṣṭā yānti tam īśvaram ||18||

A tam, gdzie zmysły zostały pogrążone w umyśle,
sam Pan Brahma jaśnieje!
Zaprawdę, ten, kto w spokoju doszedł do [czystości guny] sattwy,
uważany jest za równego Brahmie! [19]

tābhiḥ saṃsaktamanaso
brahmavat saṃprakāśate |
etaiś cāpagataiḥ sarvair
brahmabhūyāya kalpate ||19||

Ale nie powinien nikt używać swych mocy jogicznych
[do osiągania jakichkolwiek korzyści],
a [trzymać się powinien] tych reguł [moralnych],
które prowadzą do właściwego postępowania. [20]

atha vā na pravarteta
yogatantrair upakramet |
yena tantramayaṃ tantraṃ
vṛttiḥ syāt tat tad ācaret ||20||

Odżywiać się powinien taki asceta
pokarmem regularnie żebranym,
składającym się z ziaren zbóż, wytłoczyn sezamowych,
płatków zbożowych, kasz, warzyw i owoców. [21]

kaṇapiṇyākakulmāṣa-
śākayāvakasaktavaḥ |
tathā mūlaphalaṃ bhaikṣaṃ
paryāyeṇopayojayet ||21||
Powinien też, poznawszy reguły
dotyczące umiarkowanej i sattwicznej diety,
ustalić swój własny jadłospis,
stosownie do miejsca i czasu. [22]
āhāraṃ niyataṃ caiva
deśe kāle ca sāttvikam |
tat parīkṣyānuvarteta
yat pravṛtty anuvartakam ||22||

A raz rozpoczętej praktyki niechaj nie przerywa;
tak jak powoli [wskutek tarcia] rozpala się ogień,
tak też powoli i stopniowo dochodzi się do prawdziwego poznania;
aż w końcu zajaśnieje ono niczym słońce. [23]

pravṛttaṃ noparundheta
śanair agnim ivendhayet
jñānendhitaṃ tato jñānam
arkavat saṃprakāśate ||23||
Niewiedza, mająca za podstawę wiedzę{3},
panuje w trzech światach;
ale wiedza, będąca następstwem działania buddhi,
może zostać przysłonięta przez niewiedzę. [24]
jñānādhiṣṭhānam ajñānaṃ
trīṃl lokān adhitiṣṭhati |
vijñānānugataṃ jñānam
ajñānād apakṛṣyate ||24||

Człowiek niezaspokojony nie może poznać wiekuistego,
ponieważ jest ono oddzielone od świata, a on szuka go w świecie.
Kiedy jednak pozna ich granice,
wtedy, uwolniony od pragnień, wyzwala się [z kołowrotu wcieleń]. [25]

pṛthaktvāt saṃprayogāc ca
nāsūyur veda śāśvatam |
sa tayor apavargajño
vītarāgo vimucyate ||25||

Wtedy człowiek taki [przekroczyć może]
zwykłą długość ludzkiego żywota
i pokonawszy starość i śmierć,
dochodzi do odwiecznego Brahmana,
nieśmiertelnego, niezniszczalnego i niezmiennego! [26]

vayotīto jarāmṛtyū
jitvā brahma sanātanam |
amṛtaṃ tad avāpnoti
yat tad akṣaram avyayam ||26||

Tutaj kończy się chwalebnej Mahabharaty,
Śantiparwanu, Księgi Ciszy,
rozdział dwieście ósmy.

[ ↑ ]


{1} Piekło w wierzeniach hinduistów nie jest wieczne; pełni funkcję czyśćca. (Przyp. tłum.)

{2} Poprzez wyeliminowanie gun tamasu i radźasu w świadomości zaczyna dominować guna sattwa, przejawiająca się w doświadczeniu jako spokój. (Przyp. tłum.)

{3} Niewiedza jest tutaj zwykłą ludzką wiedzą o świecie, natomiast wiedza to prawdziwe poznanie Absolutu.

Dodaj komentarz