Moksza-dharma-parwan 208

Rzecze Bhiszma:
Doznawanie niezliczonych przedmiotów zmysłowych
zawsze kończy się smutno i pogrąża ludzi w niemocy.
Ale ci, którzy przedmiotów zmysłowych nie pragną,
cel osiągają najwyższy. [1]

Widząc, że życie na tym świecie pełne jest uciążliwości
związanych z narodzinami, śmiercią, starością,
cierpieniem, chorobami i niepokojem umysłu,
człowiek mądry powinien świadomie
poświęcić się dążeniu do wyzwolenia. [2]

Powinien tedy stale zachowywać czystość mowy, myśli i ciała;
wolny od egoizmu, pełen spokoju i mądrości,
niepragnący niczego niczym żebrak,
oby stan szczęśliwy osiągnął! [3]

Nawet ten, kto związał się z innymi istotami
litością czy współczuciem, poznawszy,
iż świat jest czynu owocem,
powinien zachowywać bezpragnieniowość. [4]

Każdy czyn dobry, czy zły, przynosi
skutki przyjemne lub przykre;
dlatego mową, umysłem i ciałem
powinno się spełniać tylko czyny czyste. [5]

Kto by tedy posiadł [cechy takie jak] niekrzywdzenie,
prawdomówność, uczciwość w stosunku do wszystkich istot,
cierpliwość i troskliwość,
ten [zaprawdę] szczęśliwym stać się może! [6]

I kto by tedy poznał, że ta najwyższa dharma
istotom wszystkim szczęście przynosi,
i do cierpienia nie prowadzi,
ten, znawca prawdy, szczęśliwym stać się może! [7]

Dlatego powinno się używając intuicji i sprawnego umysłu,
zwracać baczną uwagę na inne istoty;
nie krytykować ich [nawet] w myślach, nie być zazdrosnym
i nie myśleć w sposób niezdyscyplinowany o rzeczach nierealnych. [8]

Kiedy człowiek zachowuje powściągliwość w mowie,
wtedy powstaje u niego przyjemny stan [świadomości].
Ten, kto pragnie, by jego mowa była przyjemna dla innych
i kto chce przestrzegać czystej dharmy,
powinien mówić prawdę nie raniąc innych i nie krytykując. [9]

Niechaj mowa nasza będzie miła dla ucha
i wolna od fałszu i oszczerstw.
Lepiej przy tym mówić mało
i zachowywać spokój. [10]

A kto już przebudził się z pragnień,
ten, pragnień wyzbyty,
niechaj sięgnie pamięcią wstecz
i wyzna popełnione przez siebie
[grzechy] czynów tamasowych. [11]

Kto zaś podejmuje działanie powodowany guną radźasu,
ten na tym świecie cierpi, a po śmierci wpada do piekła{1}.
Dlatego powinno się poprzez działania mowy, umysłu i ciała
dążyć do osiągnięcia stałego stanu [spokojnej świadomości] Atmana{2}. [12]

Człowiek nieprzebudzony,
tkwiący w kołowrocie wcieleń,
podobny jest do złodzieja, który niosąc swój łup,
wraca do domu okrężną drogą. [13]

I tak jak złodziej, aby poczuć się bezpiecznym,
łup swój porzuca,
tak człowiek mądry, aby poczuć się szczęśliwym,
porzuca czyny radźasowe i tamasowe. [14]

Kto nie ma żadnych pragnień,
kto uwolnił się od posiadania wszelkich przedmiotów,
kto żyje w samotności i odżywia się skromnie,
kto uprawia ascezę i panuje nad zmysłami,
czyje uciążliwości zostały spalone w ogniu poznania,
kto radość znajduje w praktykowaniu Jogi,
kto nieruchomym umysłem samego siebie odnalazł,
ten w najwyższą wstępuje dziedzinę, ten stan osiąga najwyższy
– nie ma co do tego żadnych wątpliwości! [15-16]

Kto już osiągnie stały stan świadomości samego siebie,
powinien też osiągnąć panowanie nad swą buddhi;
używając buddhi powinien zapanować nad umysłem,
a potem, przy pomocy umysłu
zapanować nad przedmiotami zmysłowymi. [17]

Zaś u tego, kto mocą umysłu powściągnął zmysły,
rozświetlają się one i, szczęśliwe,
biegną do swego Pana, Iśwary. [18]

A tam, gdzie zmysły zostały pogrążone w umyśle,
sam Pan Brahma jaśnieje!
Zaprawdę, ten, kto w spokoju doszedł do [czystości guny] sattwy,
uważany jest za równego Brahmie! [19]

Ale nie powinien nikt używać swych mocy jogicznych
[do osiągania jakichkolwiek korzyści],
a [trzymać się powinien] tych reguł [moralnych],
które prowadzą do właściwego postępowania. [20]

Odżywiać się powinien taki asceta
pokarmem regularnie żebranym,
składającym się z ziaren zbóż, wytłoczyn sezamowych,
płatków zbożowych, kasz, warzyw i owoców. [21]

A raz rozpoczętej praktyki niechaj nie przerywa;
tak jak powoli [wskutek tarcia] rozpala się ogień,
tak też powoli i stopniowo dochodzi się do prawdziwego poznania;
aż w końcu zajaśnieje ono niczym słońce. [23]

Człowiek niezaspokojony nie może poznać wiekuistego,
ponieważ jest ono oddzielone od świata, a on szuka go w świecie.
Kiedy jednak pozna ich granice,
wtedy, uwolniony od pragnień, wyzwala się [z kołowrotu wcieleń]. [25]

Wtedy człowiek taki [przekroczyć może]
zwykłą długość ludzkiego żywota
i pokonawszy starość i śmierć,
dochodzi do odwiecznego Brahmana,
nieśmiertelnego, niezniszczalnego i niezmiennego! [26]