Mahābhārata
inwokacja (MBh 1.1.1)
nārāyaṇam namaskṛtya naraṁ caiva narottamam |
devīṁ sarasvatīṁ caiva tato jayam udīrayet ||
Tłumaczenie z sanskrytu: Stefan Ziembiński,
redakcja: Karina Babkiewicz
|
Rzecze Judhiszthira: |
yudhiṣṭhira uvāca kiṃśīlaḥ kiṃsamācāraḥ kiṃvidyaḥ kiṃparāyaṇaḥ | prāpnoti brahmaṇaḥ sthānaṃ yat paraṃ prakṛter dhruvam ||1|| |
| Rzecze Bhiszma: Ten stały stan Brahmana ponad Prakryti osiąga człowiek, który przestrzega dharmy wyzwolenia, zachowuje umiarkowaną dietę i panuje nad swoimi zmysłami. [2] |
bhīṣma uvāca mokṣadharmeṣu niyato laghvāhāro jitendriyaḥ | prāpnoti brahmaṇaḥ sthānaṃ yat paraṃ prakṛter dhruvam ||2|| |
| W tym miejscu warto przytoczyć sławną rozmowę, jaką w zamierzchłych czasach odbyli Dźajgiszawja z Asitą, o Bharato! [3] |
atrāpy udāharantīmam itihāsaṃ purātanam | jaigīṣavyasya saṃvādam asitasya ca bhārata ||3|| |
| Zacny i pobożny Asita tak oto zagadnął niegdyś wolnego od gniewu i niepokoju wielkiego mędrca Dźajgiszawję, który znany był z tego, że zgłębił treść i sens ksiąg traktujących o Dharmie: [4] |
jaigīṣavyaṃ mahāprājñaṃ dharmāṇām āgatāgamam | akrudhyantam ahṛṣyantam asito devalo ‚bravīt ||4|| |
| „Nie odczuwasz przyjemności, gdy cię chwalą; nie gniewasz się, gdyś jest ganiony; na czym polega twa mądrość? Gdzie jej źródło? I jaki jest jej ostateczny cel?” [5] |
na prīyase vandyamāno nindyamāno na kupyasi | kā te prajñā kutaś caiṣā kiṃ caitasyāḥ parāyaṇam ||5|| |
| Tak przez Asitę Dewalę zagadnięty czysty Dźajgiszawja surową praktykujący ascezę te oto ważkie, niepozostawiające wątpliwości wyrzekł słowa, pełne głębokiego sensu: [6] |
iti tenānuyuktaḥ sa tam uvāca mahātapāḥ | mahad vākyam asaṃdigdhaṃ puṣkalārthapadaṃ śuci ||6|| |
| Rzecze Dźajgiszawja: Tę mądrość, o którą zapytałeś, a która jest Drogą, Najwyższą Siedzibą i Spokojem wszystkich zacnych, dobro czyniących ludzi, wyjawię ci teraz, o dwakroć narodzony![7] |
yā gatir yā parā niṣṭhā yā śāntiḥ puṇyakarmaṇām | tāṃ te ‚haṃ saṃpravakṣyāmi yan māṃ pṛcchasi vai dvija ||7|| |
| Ci, którzy pozostają niewzruszeni niezależnie od tego, czy się ich chwali, czy gani; ci, którzy zwykli zachowywać w tajemnicy swoje dobre uczynki; [8] |
nindatsu ca samo nityaṃ praśaṃsatsu ca devala | nihnuvanti ca ye teṣāṃ samayaṃ sukṛtaṃ ca ye ||8|| |
| Ci, którzy choćby byli najgorzej szkalowani, nie odpowiadają w taki sam sposób zadowolonemu z siebie prześladowcy; i ci, którzy nie chcą zabijać nawet tych, którzy innych zabijają – wszyscy oni są ludźmi mądrymi. [9] |
uktāś ca na vivakṣanti vaktāram ahite ratam | pratihantuṃ na cecchanti hantāraṃ vai manīṣiṇaḥ ||9|| |
| Nie smucą się, gdy nie uda się im jakieś przedsięwzięcie; nie rozpaczają też nad przeszłością ani nawet jej nie wspominają. [10] |
nāprāptam anuśocanti prāptakālāni kurvate | na cātītāni śocanti na cainān pratijānate ||10|| |
| Oni, mocarni, wypełniający swe śluby, chętnie pomagają nawiedzającym ich zacnym ludziom, czyniąc dobro stosownie do okoliczności. [11] |
saṃprāptānāṃ ca pūjyānāṃ kāmād artheṣu devala | yathopapattiṃ kurvanti śaktimantaḥ kṛtavratāḥ ||11|| |
| Posiadając wielką wiedzę i głęboką mądrość, pokonawszy gniew i panując nad własnymi zmysłami, nigdy nikogo nie krzywdzą myślą, uczynkiem ani mową. [12] |
pakvavidyā mahāprājñā jitakrodhā jitendriyāḥ | manasā karmaṇā vācā nāparādhyanti kasya cit ||12|| |
| Nie mając w sobie zazdrości, mądrzy ci ludzie nigdy sobie wzajem nie szkodzą i zaiste nigdy nie kłuje ich w oczy widok czyjegoś powodzenia. [13] |
anīrṣavo na cānyonyaṃ vihiṃsanti kadā cana | na ca jātūpatapyante dhīrāḥ parasamṛddhibhiḥ ||13|| |
| Sami nigdy nadmiernie nie ganią ani nie chwalą innych i nigdy nie zmieniają swego postępowania pod wpływem nagan czy pochwał innych ludzi. [14] |
nindāpraśaṃse cātyarthaṃ na vadanti parasya ye | na ca nindāpraśaṃsābhyāṃ vikriyante kadā cana ||14|| |
| Nie unoszą się gniewem, nie ekscytują radością, nikogo nie krzywdzą; uwolniwszy węzeł serca, żyją wedle swej woli. [15] |
sarvataś ca praśāntā ye sarvabhūtahite ratāḥ | na krudhyanti na hṛṣyanti nāparādhyanti kasya cit | vimucya hṛdayagranthīṃś caṅkamyante yathāsukham ||15|| |
| Nie mają oni bliskich sobie osób ani sami nie są nikomu bliskimi; nie mają też nieprzyjaciół ani sami nie są nikomu wrogami. [16] |
na yeṣāṃ bāndhavāḥ santi ye cānyeṣāṃ na bāndhavāḥ | amitrāś ca na santy eṣāṃ ye cāmitrā na kasya cit ||16|| |
| Zaprawdę, śmiertelnicy, którzy takie życie prowadzą, żyć mogą zawsze szczęśliwie. Postępują zawsze zgodnie z dharmą, dharmy znawcy, o najlepszy z dwakroć narodzonych! Ci zaś, którzy z dobrej drogi schodzą, pełni są niepokojów i doznają cierpienia. [17] |
ya evaṃ kurvate martyāḥ sukhaṃ jīvanti sarvadā | dharmam evānuvartante dharmajñā dvijasattama | ye hy ato vicyutā mārgāt te hṛṣyanty udvijanti ca ||17|| |
| Trzymam się teraz tej ścieżki dharmy; czemuż miałbym się przejmować czyjąś naganą, albo z czyjejś cieszyć się pochwały? [18] |
āsthitas tam ahaṃ mārgam asūyiṣyāmi kaṃ katham | nindyamānaḥ praśasto vā hṛṣyeyaṃ kena hetunā ||18|| |
| Niechaj każdy kroczy drogą przez siebie wybraną! Nagany ni pochwały nie mają wpływu ani na mój rozwój, ani regres. [19] |
yad yad icchanti tan mārgam abhigacchanti mānavāḥ | na me nindāpraśaṃsābhyāṃ hrāsavṛddhī bhaviṣyataḥ ||19|| |
| Tego, kto poznał Prawdę, nagana może radować niczym nektar niebiański, a pochwała jest dlań zawsze niczym trucizna. [20] |
amṛtasyeva saṃtṛpyed avamānasya tattvavit | viṣasyevodvijen nityaṃ saṃmānasya vicakṣaṇaḥ ||20|| |
| Kto się od wszystkich uwolnił grzechów, ten śpi spokojnie i bez lęku, czy to na tym, czy na tamtym świecie, nawet, jeśli jest znieważany; lecz ten, kto innych poniża, sam sobie więzy nakłada. [21] |
avajñātaḥ sukhaṃ śete iha cāmutra cobhayoḥ | vimuktaḥ sarvapāpebhyo yo ‚vamantā sa badhyate ||21|| |
| Ci ludzie, którzy za cel stawiają sobie Miejsce Najwyższe, postępując tak jak wyżej opisano, wypełniwszy swe śluby, szczęśliwie wzrastają w siłę i cel osiągają. [22] |
parāṃ gatiṃ ca ye ke cit prārthayanti manīṣiṇaḥ | etad vrataṃ samāśritya sukham edhanti te janāḥ ||22|| |
| A kto panując nad zmysłami, wszystkie swoje wypełni postanowienia, ten osiąga na stałe stan Brahmana, ponad Prakryti wyższy. [23] |
sarvataś ca samāhṛtya kratūn sarvāñ jitendriyaḥ | prāpnoti brahmaṇaḥ sthānaṃ yat paraṃ prakṛter dhruvam ||23|| |
| Do tego stanu, który jest Miejscem Najwyższym, nie wznoszą się ani bogowie, ani gandharwowie, ani piśaće, ani rakszasowie. [24] |
nāsya devā na gandharvā na piśācā na rākṣasāḥ | padam anvavarohanti prāptasya paramāṃ gatim ||24|| |
Tutaj kończy się chwalebnej Mahabharaty,
Śantiparwanu, Księgi Ciszy,
rozdział dwieście dwudziesty drugi,
opowiadający o stanie Brahmana, ponad Prakryti wyższym.