Mahābhārata
inwokacja (MBh 1.1.1)
nārāyaṇam namaskṛtya naraṁ caiva narottamam |
devīṁ sarasvatīṁ caiva tato jayam udīrayet ||
Tłumaczenie z sanskrytu: Stefan Ziembiński,
redakcja: Andrzej Babkiewicz
| Rzecze Judhiszthira: Proszę, powiedz mi, Dziadku, co odpowiedzieli owemu [Wirupie] ci dwaj, bramin i król? O czym jeszcze rozmawiali, i co uczynili potem? [1-2] |
yudhiṣṭhira uvāca kim uttaraṃ tadā tau sma cakratus tena bhāṣite | brāhmaṇo vātha vā rājā tan me brūhi pitāmaha ||1|| atha vā tau gatau tatra yad etat kīrtitaṃ tvayā | saṃvādo vā tayoḥ ko ‚bhūt kiṃ vā tau tatra cakratuḥ ||2|| |
| Rzecze Bhiszma: Wtedy, mój Panie, bramin, posłuszny słowom [rzekomego] Wirupy, pokłoniwszy się ze czcią Dharmie, Jamie, Czasowi, Śmierci i Niebu, a potem skłoniwszy głowę przed wszystkimi zgromadzonymi tam wybitnymi braminami, w te słowa odezwał się do króla: [3-4] |
bhīṣma uvāca tathety evaṃ pratiśrutya dharmaṃ saṃpūjya cābhibho | yamaṃ kālaṃ ca mṛtyuṃ ca svargaṃ saṃpūjya cārhataḥ ||3|| pūrvaṃ ye cāpare tatra sametā brāhmaṇarṣabhāḥ | sarvān saṃpūjya śirasā rājānaṃ so ‚bravīd vacaḥ ||4|| |
| O, wieszczu królewski! Obyś, w te owoce [moich] modlitw wzbogacony, osiągnął świętość! Ja zaś, za twoim przyzwoleniem, powrócę do mych recytacji. [5] |
phalenānena saṃyukto rājarṣe gaccha puṇyatām | bhavatā cābhyanujñāto japeyaṃ bhūya eva hi ||5|| |
| O, wielce potężny królu! Spełniła bowiem niegdyś moje życzenie Bogini, i [hojnie] mnie obdarowała, gdy rzekła mi: „Będziesz zawsze ufał modlitwie!” [6] |
varaś ca mama pūrvaṃ hi devyā datto mahābala | śraddhā te japato nityaṃ bhaviteti viśāṃ pate ||6|| |
| Rzecze król: Skoro zatem utraciłeś owoc swych modlitw, a zamierzasz je kontynuować, to zechciej,braminie, przyjąć ode mnie połowę tych owoców, [które mi oddałeś]. [7] |
rājovāca yady evam aphalā siddhiḥ śraddhā ca japituṃ tava | gaccha vipra mayā sārdhaṃ jāpakaṃ phalam āpnuhi ||7|| |
| Rzecze bramin: Wobec wszystkich tutaj zebranych uczyniliśmy wysiłek aby sprawiedliwie owoc rozdzielić; więc równe wziąwszy części, chodźmy tam, dokąd nas nasze prowadzą drogi. [8] |
brāhmaṇa uvāca kṛtaḥ prayatnaḥ sumahān sarveṣāṃ saṃnidhāv iha | saha tulyaphalau cāvāṃ gacchāvo yatra nau gatiḥ ||8|| |
| Rzecze Bhiszma: [Natenczas], ujrzawszy ich postawę szlachetną i niewzruszoną, przybył do tego miejsca sam Pan Bogów wraz ze wszystkimi bóstwami i strażnikami stron świata. [9] |
bhīṣma uvāca vyavasāyaṃ tayos tatra viditvā tridaśeśvaraḥ | saha devair upayayau lokapālais tathaiva ca ||9|| |
| [A byli wśród nich]: sadhjowie[1], wszyscy bogowie[2], marutowie[3], potężne ciała niebieskie[4], rzeki, góry, oceany, i święte miejsca rozmaite;[5][10] |
sādhyā viśve ‚tha maruto jyotīṃṣi sumahānti ca | nadyaḥ śailāḥ samudrāś ca tīrthāni vividhāni ca ||10|| |
| [dalej] – praktyki ascetyczne, reguły jogi, Wedy, stobhy[6], bogini Saraswati, mędrzec Narada, Parwata, Wiśwawasu, gandharwowie Haha i Huhu;[11] |
tapāṃsi saṃyogavidhir vedāḥ stobhāḥ sarasvatī | nāradaḥ parvataś caiva viśvāvasur hahā huhūḥ ||11|| |
| [dalej] – gandharwa Citrasena z wielką świtą, węże, siddhowie, mędrcy, święci asceci milczący, bóg bogów Pradźapati, a [na koniec] przybył tam również sam tysiącogłowy bóg Wisznu. [12] |
gandharvaś citrasenaś ca parivāragaṇair yutaḥ | nāgāḥ siddhāś ca munayo devadevaḥ prajāpatiḥ | viṣṇuḥ sahasraśīrṣaś ca devo ‚cintyaḥ samāgamat ||12|| |
| I z góry rozległy się dźwięki bębnów i trąb, o, Dostojny, i spadł na wszystkie zgromadzone tam Wielkie Duchy deszcz kwiatów, a dookoła tańczyły niebiańskie nimfy, apsary.[7][13] |
avādyantāntarikṣe ca bheryas tūryāṇi cābhibho | puṣpavarṣāṇi divyāni tatra teṣāṃ mahātmanām | nanṛtuś cāpsaraḥsaṃghās tatra tatra samantataḥ ||13|| |
| A wtedy Niebo, [przybrawszy widzialną] postać, zwracając się do bramina, rzecze: „osiągnąłeś doskonałość, o, szczęsny braminie! I tyś także doskonałym jest, o, królu! [14] |
atha svargas tathā rūpī brāhmaṇaṃ vākyam abravīt | saṃsiddhas tvaṃ mahābhāga tvaṃ ca siddhas tathā nṛpa ||14|| |
| Oto ci dwaj, jak dobry każe obyczaj, wzajem się wspomagając, odwrócili się od przedmiotów tego świata i wykonali obaj pratjaharę.[8] [15] |
atha tau sahitau rājann anyonyena vidhānataḥ | viṣayapratisaṃhāram ubhāv eva pracakratuḥ ||15|| |
| Posadowiwszy pranę [połączoną] z apaną, a także udanę, samanę i wjanę w umyśle, skupili swą uwagę na pranie połaczonej z apaną.[16] Komentarz Nilakanthy: Mówiąc: „prana etc.”, autor podaje kolejność. Podnosząc Kundalini z muladhary coraz wyżej w górę, pokonuje się kolejne ćakry. „W umyśle” = w sercu = w anahata-ćakrze. „Posadowiwszy” = powściągnąwszy, opanowawszy; „skupili [uwagę]” = utrzymywali [uwagę] – oto sens. |
prāṇāpānau tathodānaṃ samānaṃ vyānam eva ca | evaṃ tān manasi sthāpya dadhatuḥ prāṇayor manaḥ ||16|| |
| Potem powoli i spokojnie skupili swą uwagę w miejscu pomiędzy brwiami. [17] |
upasthitakṛtau tatra nāsikāgram adho bhruvau | kuṅkuṇyāṃ caiva manasā śanair dhārayataḥ sma tau ||17|| |
| I siedzieli tak nieruchomo przez długi czas, ze wzrokiem utkwionym [pomiędzy] brwiami, umieściwszy atmana [poczucie „ja”] w swych głowach. [18] |
niśceṣṭābhyāṃ śarīrābhyāṃ sthiradṛṣṭī samāhitau | jitāsanau tathādhāya mūrdhany ātmānam eva ca ||18|| |
| [I stało się, że] potężny strumień światła, przebiwszy podniebienie[9] wielkiego duchem bramina, wzniósł się aż do trzeciego, [najwyższego] nieba. [19] |
tāludeśam athoddālya brāhmaṇasya mahātmanaḥ | jyotirjvālā sumahatī jagāma tridivaṃ tadā ||19|| |
| A kiedy ów świetlisty strumień wstępował w tak uwielbionego Brahmana, słychać było zewsząd głośne okrzyki radości.[20] |
hāhākāras tato dikṣu sarvāsu sumahān abhūt | taj jyotiḥ stūyamānaṃ sma brahmāṇaṃ prāviśat tadā ||20|| |
| Potem, o, królu, wystąpił naprzód bóg Brahma i powitał tego bramina, mającego postać światła wielkości dłoni, mówiąc: „Witamy cię z radością!”[21] |
tataḥ svāgatam ity āha tat tejaḥ sa pitāmahaḥ | prādeśamātraṃ puruṣaṃ pratyudgamya viśāṃ pate ||21|| |
| I dodał uprzejmie: „Nie ma wątpliwości, że owoc [modlitw] tych ludzi, którzy recytują mantry równy jest owocowi tych, którzy [uprawiają] różne rodzaje Jogi. Owocem jogina jest spotkanie wszystkich tutaj zgromadzonych. Zaś owoc tych, którzy recytują mantry, tym się różni, że są tutaj witani z honorami. [22-23] |
bhūyaś caivāparaṃ prāha vacanaṃ madhuraṃ sma saḥ | jāpakais tulyaphalatā yogānāṃ nātra saṃśayaḥ ||22|| yogasya tāvad etebhyaḥ phalaṃ pratyakṣadarśanam | jāpakānāṃ viśiṣṭaṃ tu pratyutthānaṃ samādhikam ||23|| |
| I rzekł: „Zamieszkaj we mnie”. Co powiedziawszy, ponownie oświecił świadomością ów płomień, a wtedy bramin, uwolniony od gorączki smutków wszedł w jego usta.[24] |
uṣyatāṃ mayi cety uktvā- -cetayat sa tataḥ punaḥ | athāsya praviveśāsyaṃ brāhmaṇo vigatajvaraḥ ||24|| |
| Jak bramin, tak i król tą samą drogą wstąpił w Pana Brahmę. [25] |
rājāpy etena vidhinā bhagavantaṃ pitāmaham | yathaiva dvijaśārdūlas tathaiva prāviśat tadā ||25|| |
| Wtedy obecni tam bogowie, pokłoniwszy się z szacunkiem Panu Brahmie, rzekli: „Przybyliśmy tutaj by wyrazić swoje uznanie [wszystkim] recytującym mantry. Ci dwaj godni są szacunku, a Ty ich zrównałeś i jednakie są ich owoce – jogina i tego [bramina], recytującego mantry. Widzimy dziś, jak wspaniałe jest ich osiągnięcie. Przekroczywszy wszystkie światy, iść mogą dokąd zechcą.[26-27] |
svayaṃbhuvam atho devā abhivādya tato ‚bruvan | jāpakārtham ayaṃ yatnas tadarthaṃ vayam āgatāḥ ||26|| kṛtapūjāv imau tulyaṃ tvayā tulyaphalāv imau | yogajāpakayor dṛṣṭaṃ phalaṃ sumahad adya vai | sarvāṃl lokān atītyaitau gacchetāṃ yatra vāñchitam ||27|| |
| Rzecze Brahma: Także ci, którzy poznaliby teksty Wed oraz inne, późniejsze wybitne teksty, na mocy tego samego prawa idą do światów, w których Ja przebywam. [28] |
brahmovāca mahāsmṛtiṃ paṭhed yas tu tathaivānusmṛtiṃ śubhām | tāv apy etena vidhinā gacchetāṃ matsalokatām ||28|| |
| Bez wątpienia także i ci oddani Jodze, pod koniec życia innym nieco sposobem osiągają moje światy. Chodźcie zatem, wy dwaj; poprowadzę was do miejsc odpowiednich. [29] |
yaś ca yoge bhaved bhaktaḥ so ‚pi nāsty atra saṃśayaḥ | vidhinānena dehānte mama lokān avāpnuyāt | gamyatāṃ sādhayiṣyāmi yathāsthānāni siddhaye ||29|| |
| Rzecze Bhiszma: To rzekłszy, bóg [Brahma] zniknął, a pozostali bogowie pozdrowiwszy go, odeszli każdy do swej siedziby. [30] |
bhīṣma uvāca ity uktvā sa tadā devas tatraivāntaradhīyata | āmantrya taṃ tato devā yayuḥ svaṃ svaṃ niveśanam ||30|| |
| Zaś wszystkie inne, zebrane tam wielkie duchy, uczciwszy boga Dharme, podążyły za nim, o, królu, wielce zadowolone. [31] |
te ca sarve mahātmāno dharmaṃ satkṛtya tatra vai | pṛṣṭhato ‚nuyayū rājan sarve suprītamānasāḥ ||31|| |
| Zgodnie z tym, com sam niegdyś usłyszał, opowiedziałem ci tedy o owocach, jakie zdobywają recytujący mantry, a także o miejscach, do których odchodzą oni po śmierci. Co jeszcze chciałbyś usłyszeć?[32] |
etat phalaṃ jāpakānāṃ gatiś caiva prakīrtitā | yathāśrutaṃ mahārāja kiṃ bhūyaḥ śrotum icchasi ||32|| |
Tutaj kończy się chwalebnej Mahabharaty,
Śantiparwanu, Księgi Ciszy,
rozdział sto dziewięćdziesiąty trzeci,
w którym jest mowa o owocach, jakie osiągają recytujący mantry.
[1] Sanskr. sādhya –klasa wyższych istot niebiańskich o czystej naturze, zamieszkująca sferę pomiędzy Ziemią a Słońcem, zwaną Bhuwarloka.
[2] Wedy podają 39 jako liczbę wszystkich bogów (8 Wasu, 11 Rudrów, 12 Aditjów i 2 Bliźniaków).
[3] Marutowie – 49 wiatrów.
[4] Świetliste bóstwa nieba, czyli planety układu słonecznego.
[5] Sanskr. tῑrtha – bród, miejsce do kąpieli, dalej- miejsce święte, czyli takie w którym łatwo przechodzi się z kołowrotu wcieleń do wyzwolenia.
[6] W mantrach wedyjskich – wykrzykniki, wyrażające wołanie, takie jak aho! he!etc. (Przypisy 1-6 pochodzą od tłumacza.)
[7] Apsary – klasa bóstw żeńskich, będących żonami gandharwów. Mają one zdolność przybierania dowolnych postaci.
[8] Sanskr. prtyāhāra – dosł. „odciągnięcie”. Jest to praktyka piątego stopnia ośmiostopniowej ścieżki Jogi, polegająca na odciągnięciu narządów zmysłowych od właściwych im przedmiotów i wycofaniu ich z powrotem do umysłu.
[9] Podniebienie- sanskr. tālu. Komentator Nilakantha: tāludeśam = brahmarandhram. [Miejsce podniebienia= otwór w szczycie głowy.]( 7-9 przyp. tłum.)