Moksza-dharma-parwan 204

Biegnie szybko do magnesu żelazo,
choć nieświadomi oboje;
tak samo szybko biegną do nowonarodzonego człowieka
powstałe za przyczyną jego własnej natury
najrozmaitsze jego skłonności. [3]

Ani Ziemia, ani przestrzeń, ani niebiosa,
ani inne istoty, ani też ryszi, bogowie ani demony,
ani nic innego nie istniało
pierwej niż dusza, ani nie łączyło się z duszą. [5]

Kiedy ta [dusza] tutaj, na tym świecie
łączy się z owymi ukrytymi skłonnościami,
wtedy zmuszana jest do działania.
Wielkie koło, które się w ten sposób obraca,
nie ma początku ani końca. [7]

Osią tego koła jest nieprzejawione; przejawione,
czyli ciało ludzkie, są tego koła szprychami;
natomiast postrzeganie i działanie
człowieka są tego koła obręczą.
Gdy nad tym kołem [przemian] panuje znawca pola, czyli dusza,
wtedy jego oś zostaje trwale nasmarowana. [8]

Wtedy człowiek, owładnięty pragnieniami
oraz myślą „ja działam”, angażuje się w działanie.
A ponieważ istnieje związek pomiędzy przyczyną i skutkiem,
to jego działanie staje się przyczyną następnych skutków. [10]

Skutek nie wykracza poza przyczynę,
i nie jest też przyczyna większa od skutku;
a w wytwarzaniu skutków przyczyną jest czas. [11]

Dusza, w której obecne są posiadające moc sprawczą
przyczyny [elementy] radźasu i tamasu, [w postaci utajonych skłonności],
podąża tylko za Znawcą Pola, Puruszą, niczym unoszony wiatrem pył.
Ale nie dotykają te skłonności Puruszy,
ani też same nie są „dotykane”
przez tego wielkiego Atmana – Ducha. [13]

Człowiek mądry powinien odróżniać
jako odrębne „pole” i „pola znawcę”,
tak jak odróżnia się czyste powietrze od pyłu,
[którym bywa zanieczyszczane].
Uprawiając przez długi czas ćwiczenie jogiczne,
nie powinien ponownie wchodzić w Prakryti. [14]

W taki oto sposób uciął boski ryszi wątpliwość,
powstałą w umyśle ucznia.
Niechaj tedy człowiek zawsze stara się szukać
[w swym życiu] wskazówek,
prowadzących do najwyższego dobra. [15]

Tak jak zwęglone w ogniu nasiona
więcej już nie kiełkują, tak też i dusza,
której skłonności zostały spalone w ogniu poznania,
nie staje się ponownie więźniem w ciele. [16]