Mahābhārata
inwokacja (MBh 1.1.1)
nārāyaṇam namaskṛtya naraṁ caiva narottamam |
devīṁ sarasvatīṁ caiva tato jayam udīrayet ||
Tłumaczenie z sanskrytu: Stefan Ziembiński,
redakcja: Karina Babkiewicz
| Rzecze Judhiszthira: [A teraz], o najlepszy z Bharatów, mój słynący mądrością dziadku, pragnę usłyszeć od ciebie o lotosookim, wiecznym i niestworzonym stworzycielu, o [bogu] Wisznu, będącym istot wszelkich początkiem i końcem, niezwyciężonym, którego ludzie zowią też Narajaną, Hryszikeśą, Gowindą i Keśawą. [1-2] |
yudhiṣṭhira uvāca pitāmaha mahāprājña puṇḍarīkākṣam acyutam | kartāram akṛtaṃ viṣṇuṃ bhūtānāṃ prabhavāpyayam ||1|| nārāyaṇaṃ hṛṣīkeśaṃ govindam aparājitam | tattvena bharataśreṣṭha śrotum icchāmi keśavam ||2| |
| Rzecze Bhiszma: O tym Wisznu [ja sam] usłyszałem z ust Ramy, syna Dźamadagnji, a on z kolei dowiedział się o Nim od boskiego mędrca Narady i Kryszny-Dwajpajany. [3] |
bhīṣma uvāca śruto ‚yam artho rāmasya jāmadagnyasya jalpataḥ | nāradasya ca devarṣeḥ kṛṣṇadvaipāyanasya ca ||3|| |
| Również Asita-Dewala, o mój drogi, oraz słynący z wielkiej ascezy Walmiki, a także Markandeja, [wszyscy oni] opowiadali o niezwykłych zaletach owego Gowindy. [4] |
asito devalas tāta vālmīkiś ca mahātapāḥ | mārkaṇḍeyaś ca govinde kathayaty adbhutaṃ mahat ||4|| |
|
O, najlepszy z Bharatów! Ten Keśawa jest Bogiem, |
keśavo bharataśreṣṭha bhagavān īśvaraḥ prabhuḥ | puruṣaḥ sarvam ity eva śrūyate bahudhā vibhuḥ ||5|| |
| Posłuchaj tedy, o Judhiszthiro o mocnych ramionach, jakie to zalety widzieli w tym zbrojnym w łuk Wisznu owi wielcy braminowie. [6] |
kiṃ tu yāni vidur loke brāhmaṇāḥ śārṅgadhanvanaḥ | māhātmyāni mahābāho śṛṇu tāni yudhiṣṭhira ||6|| |
| Przekażę ci też, o najlepszy z ludzi, wszystkie opowieści, jakie opowiadali o owym Gowindzie ludzie, znający dawne czasy. [7] |
yāni cāhur manuṣyendra ye purāṇavido janāḥ | aśeṣeṇa hi govinde kīrtayiṣyāmi tāny aham ||7|| |
|
[On], Jaźń [wszystkich] istot, |
mahābhūtāni bhūtātmā mahātmā puruṣottamaḥ | vāyur jyotis tathā cāpaḥ khaṃ gāṃ caivānvakalpayat ||8|| |
|
A stworzywszy ziemię jako ostatni z żywiołów, |
sa dṛṣṭvā pṛthivīṃ caiva sarvabhūteśvaraḥ prabhuḥ | apsv eva śayanaṃ cakre mahātmā puruṣottamaḥ ||9|| |
| I tak spoczywając na łożu przeczystym wód, ów Świetlisty Purusza – Duch stworzył wszystkich istot myśl pierwszą, – myśl „ja”, pierwsze wyodrębnienie, [zwane] ahankarą. I było to niczym wyoranie [w polu świadomości]pierwszej [skiby]. [10] |
sarvatejomayas tasmiñ śayānaḥ śayane śubhe | so ‚grajaṃ sarvabhūtānāṃ saṃkarṣaṇam acintayat ||10|| |
| Słyszeliśmy, że tę podporę (podstawę, schronienie) wszystkich istot stworzył on umysłem. Ona wszystkie podtrzymuje istoty, zarówno przeszłe, jak i przyszłe. [11] |
āśrayaṃ sarvabhūtānāṃ manaseti viśuśruma | sa dhārayati bhūtātmā ubhe bhūtabhaviṣyatī ||11|| |
|
Wtenczas, o drogi mój synu o potężnych ramionach, |
tatas tasmin mahābāho prādurbhūte mahātmani | bhāskarapratimaṃ divyaṃ nābhyāṃ padmam ajāyata ||12|| |
| I wnet pojawił się w tym lotosie święty bóg Brahma i rozświetlił cały horyzont. [13] |
sa tatra bhagavān devaḥ puṣkare bhāsayan diśaḥ | brahmā samabhavat tāta sarvabhūtapitāmahaḥ ||13|| |
| A potem, o potężnoramienny, przy tym przejawionym Wielkim Duchu pojawił się zrodzony wcześniej z ciemności wielki demon o imieniu Madhu. [14] |
tasminn api mahābāho prādurbhūte mahātmani | tamasaḥ pūrvajo jajñe madhur nāma mahāsuraḥ ||14|| |
| Tego to potwora, złego z natury i zło czyniącego, zabił ów Wisznu, Najwyższy Purusza, wielbiący Brahmana. [15] |
tam ugram ugrakarmāṇam ugrāṃ buddhiṃ samāsthitam | brahmaṇopacitiṃ kurvañ jaghāna puruṣottamaḥ ||15|| |
|
Dlatego właśnie wszyscy bogowie, demony i ludzie |
tasya tāta vadhāt sarve devadānavamānavāḥ | madhusūdanam ity āhur vṛṣabhaṃ sarvasātvatām ||16|| |
|
A [bóg] Brahma stworzył mocą swego umysłu |
brahmā tu sasṛje putrān mānasān dakṣasaptamān | marīcim atryaṅgirasau pulastyaṃ pulahaṃ kratum ||17|| |
| Z kolei Marici stworzył umysłem swego najstarszego syna, świetlistego Kaśjapę, który okazał najlepszym znawcą Brahmana. [18] |
marīciḥ kaśyapaṃ tāta putraṃ cāsṛjad agrajam | mānasaṃ janayām āsa taijasaṃ brahmasattamam ||18|| |
|
Z dużego palca u nogi stworzył [jeszcze] Brahma |
aṅguṣṭhād asṛjad brahmā marīcer api pūrvajam | so ‚bhavad bharataśreṣṭha dakṣo nāma prajāpatiḥ ||19|| |
|
Ów Daksza-Pradźapati stworzył trzynaście córek, |
tasya pūrvam ajāyanta daśa tisraś ca bhārata | prajāpater duhitaras tāsāṃ jyeṣṭhābhavad ditiḥ ||20|| |
| Znawca dharmy i wszystkich jej reguł, znany z zacnych czynów i sławiony wielce syn Mariciego, Kaśjapa, został wszystkich tych córek małżonkiem. [21] |
sarvadharmaviśeṣajñaḥ puṇyakīrtir mahāyaśāḥ | mārīcaḥ kaśyapas tāta sarvāsām abhavat patiḥ ||21|| |
| Potem, stworzywszy jeszcze dziesięć młodszych córek, ów posiadacz wielkiego bogactwa, Daksza, Pan Stworzeń, dał je za żony Dharmie. [22] |
utpādya tu mahābhāgas tāsām avarajā daśa | dadau dharmāya dharmajño dakṣa eva prajāpatiḥ ||22|| |
| Zaś Dharmy synowie, o, Bharato, to Wasowie, Rudrowie o błyszczących oczach, Wiśwadewowie, Sadhjowie i Marutowie. [23] |
dharmasya vasavaḥ putrā rudrāś cāmitatejasaḥ | viśvedevāś ca sādhyāś ca marutvantaś ca bhārata ||23|| |
| Potem Pan Stworzeń, Pradźapati-Daksza miał jeszcze 27 córek, których mężem został wielce łaskami słynący Soma. [24] |
aparās tu yavīyasyas tābhyo ‚nyāḥ saptaviṃśatiḥ | somas tāsāṃ mahābhāgaḥ sarvāsām abhavat patiḥ ||24|| |
| Zaś żony Kaśjapy zrodziły Gandharwów, konie, krowy, Kimpuruszów, ryby, zioła i drzewa. [25] |
itarās tu vyajāyanta gandharvāṃs turagān dvijān | gāś ca kiṃpuruṣān matsyān audbhidāṃś ca vanaspatīn ||25|| |
| Natomiast wielce potężnych Aditjów, najlepszych z bogów, zrodziła Aditi. Jednym z nich był Wisznu, który przybrał postać karła Wamany; znany też jako Gowinda stał się Prabhu – [przywódcą wszystkich bogów]. [26] |
ādityān aditir jajñe devaśreṣṭhān mahābalān | teṣāṃ viṣṇur vāmano ‚bhūd govindaś cābhavat prabhuḥ ||26|| |
| Dzięki jego pomocy wzrastała wspaniałość, potęga i bogactwo bogów i zostali pokonani będący demonami Danawowie, potomkowie Diti. [27] |
tasya vikramaṇād eva devānāṃ śrīr vyavardhata | dānavāś ca parābhūtā daiteyī cāsurī prajā ||27|| |
| Danawów, których przywódcą był Wipracitti, stworzył Danu; natomiast Diti zrodziła wszystkich olbrzymich Asurów o niebywałej odwadze. [28] |
vipracittipradhānāṃś ca dānavān asṛjad danuḥ | ditis tu sarvān asurān mahāsattvān vyajāyata ||28|| |
|
Ów Wisznu, demona Madhu Pogromca, |
ahorātraṃ ca kālaṃ ca yathartu madhusūdanaḥ | pūrvāhṇaṃ cāparāhṇaṃ ca sarvam evānvakalpayat ||29|| |
| Używając swej inteligencji (buddhi) stworzył wodę i chmury i wszystkie istoty ruchome i nieruchome; dzięki swej wielkiej mocy stworzył też ziemię wraz ze wszystkim, co się na niej znajduje. [30] |
buddyāpaḥ so ‚sṛjan meghāṃs tathā sthāvarajaṅgamān | pṛthivīṃ so ‚sṛjad viśvāṃ sahitāṃ bhūritejasā ||30|| |
| Potem zaś, o Judhiszthiro, jako Pan Kryszna o potężnych ramionach, wypuścił ze swych ust stu najlepszych Braminów, on, wszechmocny! [31] |
tataḥ kṛṣṇo mahābāhuḥ punar eva yudhiṣṭhira | brāhmaṇānāṃ śataṃ śreṣṭhaṃ mukhād asṛjata prabhuḥ ||31|| |
| Z ramion swych zaś setkę stworzył ów Keśawa kszatrijów-rycerzy, z ud wajśjów stu, a ze swych stóp stu śudrów, o, najlepszy z Bharatów! [32] |
bāhubhyāṃ kṣatriyaśataṃ vaiśyānām ūrutaḥ śatam | padbhyāṃ śūdraśataṃ caiva keśavo bharatarṣabha ||32|| |
|
Ten sławny z ascezy Wisznu, demona Madhu Pogromca, |
sa evaṃ caturo varṇān samutpādya mahāyaśāḥ | adhyakṣaṃ sarvabhūtānāṃ dhātāram akarot prabhuḥ ||33|| |
|
I ustanowił też tego przesławnego Brahmę-Dhatriego |
vedavidyāvidhātāraṃ brahmāṇam amitadyutim bhūtamātṛgaṇādhyakṣaṃ virūpākṣaṃ ca so ‚sṛjat ||33*a|| |
| A sprawiedliwego boga Jamę ów Wisznu, Jaźń wszystkich istot, mianował sędzią i nakazał mu karać grzesznych, zaś boga Kuberę mianował Panem Skarbów i władcą bogactw wszelkich. [33*b] |
śāsitāraṃ ca pāpānāṃ pitṝṇāṃ samavartinam asṛjat sarvabhūtātmā nidhipaṃ ca dhaneśvaram ||33*b|| |
| I ustanowił też Warunę władcą wód wszystkich wód mieszkańców, a Wasawę uczynił zwierzchnikiem wszystkich bogów. [33*c] |
yādasām asṛjan nāthaṃ varuṇaṃ ca jaleśvaram vāsavaṃ sarvadevānām adhyakṣam akarot prabhuḥ ||33*c|| |
| [W owych czasach] ludzie żyli tak długo, jak długo utrzymywało się u nich życia pragnienie; i nie odczuwali strachu przed śmiercią. [34] |
yāvad yāvad abhūc chraddhā dehaṃ dhārayituṃ nṛṇām | tāvat tāvad ajīvaṃs te nāsīd yamakṛtaṃ bhayam ||34|| |
| I dowiedz się też, o, Byku wśród Bharatów, że nie płodzono wtedy potomstwa poprzez połączenie kobiety z mężczyzną, lecz aktem woli. [35] |
na caiṣāṃ maithuno dharmo babhūva bharatarṣabha | saṃkalpād eva caiteṣām apatyam udapadyata ||35|| |
|
W następnym zaś okresie, który zwie się treta-jugą, |
tatra tretāyuge kāle saṃkalpāj jāyate prajā | na hy abhūn maithuno dharmas teṣām api janādhipa ||36|| |
|
Dopiero w dwapara-judze do spłodzenia potomstwa |
dvāpare maithuno dharmaḥ prajānām abhavan nṛpa | tathā kaliyuge rājan dvaṃdvam āpedire janāḥ ||37|| |
| Wisznu, ów Pan wszystkich istot, nazywany jest też Dobrym Zarządcą. A teraz opowiem ci, o, Kauntejo, o tych, którzy [zasługują na zesłanie] do piekła. [38] |
eṣa bhūtapatis tāta svadhyakṣaś ca prakīrtitaḥ | niradhyakṣāṃs tu kaunteya kīrtayiṣyāmi tān api ||38|| |
| Zrodzeni na południu, ludzie dobrego kraju to Andhrowie, Guhowie, Pulindowie, Śawarowie, Ćućukowie i Madrakowie. [39] |
dakṣiṇāpathajanmānaḥ sarve talavarāndhrakāḥ | utsāḥ pulindāḥ śabarāś cūcupā maṇḍapaiḥ saha ||39|| |
| Wymienię ci też ludy, mieszkające na północy, a są to: Grecy, Kambodżanie, Gandharwowie i Barbarowie. [40] |
uttarāpathajanmānaḥ kīrtayiṣyāmi tān api | yaunakāmbojagāndhārāḥ kirātā barbaraiḥ saha ||40|| |
| Wszyscy oni wiodą żywot grzeszny i z charakteru podobni są zjadaczom psów, wronom i sępom, o, władco ludzi! [41] |
ete pāpakṛtas tāta caranti pṛthivīm imām | śvakākabalagṛdhrāṇāṃ sadharmāṇo narādhipa ||41|| |
| Nie było ich na Ziemi w złotym wieku kryta-jugi; pojawili się dopiero w treta-judze, o, Byku pośród Bharatów! [42] |
naite kṛtayuge tāta caranti pṛthivīm imām | tretāprabhṛti vartante te janā bharatarṣabha ||42|| |
| W tym strasznym okresie, na przełomie treta i dwapara-jugi, kszatrijowie-królowie zaczęli toczyć między sobą boje. [43] |
tatas tasmin mahāghore saṃdhyākāle yugāntike | rājānaḥ samasajjanta samāsādyetaretaram ||43|| |
|
W taki oto sposób, o najlepszy z Kaurawów, |
evam eṣa kuruśreṣṭha prādurbhāvo mahātmanaḥ | devadevarṣir ācaṣṭa nāradaḥ sarvalokadṛk ||44|| |
| [Zwróć, proszę uwagę, o, królu,] na to, że nawet Narada uznał zarówno wyższość, jak i wiekuistość Kryszny, o, Byku pośród Bharatów! [45] |
nārado ‚py atha kṛṣṇasya paraṃ mene narādhipa | śāśvatatvaṃ mahābāho yathāvad bharatarṣabha ||45|| |
| Jest zatem ów Keśawa o wielkich ramionach zaprawdę potężnym bohaterem. On, niepojęty, zaiste nie jest tylko człowiekiem. [46] |
evam eṣa mahābāhuḥ keśavaḥ satyavikramaḥ | acintyaḥ puṇḍarīkākṣo naiṣa kevalamānuṣaḥ ||46|| |
Tutaj kończy się chwalebnej Mahabharaty,
Śantiparwanu, Księgi Ciszy,
rozdział dwusetny,
w którym jest mowa o stworzeniu wszystkich istot.