Moksza-dharma-parwan 170

Rzecze Judhiszthira:
Dziadku! A jakie są przyjemności i jakie przykrości
spotykają ludzi niezależnych{1}
zarówno bogatych, jak i biednych?
W jaki sposób się to dzieje? [1]

Rzecze Bhiszma:
Na to pytanie niech ci odpowie dawna opowieść,
wyśpiewana przez króla Śamjakę, który osiągnął Wyzwolenie. [2]

Dawno temu opowiedział mi tę historię
pewien praktykujący wyrzeczenie bramin,
znoszący cierpliwie niewygody w postaci kłótliwej i napastliwej żony,
a także głodu i nędzy. [3]

[Oto pieśń króla Śamjaki:]
„Zrodzonych na tym świecie ludzi, potomków Manu,
już od chwili narodzin nawiedzają wielorakie smutki i radości,
przyjemności i przykrości. [4]

Ten, kogo los doprowadzi do szczęścia bądź nieszczęścia,
nie powinien nadmiernie cieszyć się szczęściem
ani też popadać w rozpacz z powodu nieszczęścia. [5]

A przecież, [człowieku], nie idziesz za tym,
co dla ciebie najlepsze i upragnione,
choć ciężkie na się włożyłeś jarzmo i nie pożądasz rozkoszy. [6]

Niczego nie posiadając, doznawać będziesz szczęścia;
Kto niczego nie posiada, ten śpi smacznie i budzi się radosny. [7]

Takie kompletne ubóstwo jest szczęściem człowieka,
jest dla ludzi zbawienne i dobroczynne.
Jest nieszkodliwe i nie przysparza wrogów,
i choć trudno osiągalne, łatwo osiągają je ludzie dobrzy i mądrzy. [8]

Choćby ktoś przeszukał trzy światy,
to nie znajdzie nic równie [doskonałego]
jak człowiek absolutnie nic nie posiadający,
czysty i oddany Panu. [9]

Położyłem na szalach wagi ubóstwo
i królewskie panowanie;
i przeważyło nad królewskim panowaniem
mające wyższe przymioty ubóstwo. [10]

Wielka jest zaiste różnica pomiędzy ubóstwem
a królewskim panowaniem.
Gdyż człowiek posiadający bogactwo,
niczym ktoś, kto znalazł się w paszczy śmierci,
stale trzęsie się ze strachu, że mógłby je utracić. [11]

A temu, kto nie ma nic do stracenia,
niestraszne są ani ogień, ani słońce, ani śmierć,
ani nie obawia się on zbójców. [12]

Tego, kto cieszy się wolnością,
śpi na gołej ziemi mając własne ramię za poduszkę,
przepełnionego spokojem,
tego wysoko cenią mieszkańcy niebios. [13]

Bogacze zaś, przepełnieni chciwością,
gniewem i podejrzliwością, tracą rozum.
Usta tych grzesznych ludzi są suche,
a brwi stale zmarszczone. [14]

Taki człowiek, wpadłszy we wściekłość,
przygryza dolną wargę i bez litości mówi
rzeczy sprawiające innym ból.
Któż zechciałby na takiego spojrzeć,
gdyby nawet miał kaprys,
by komuś podarować całą ziemię? [15]

Długotrwały dobrobyt zaślepia człowieka
o słabej głowie i zabiera mu rozum,
tak jak jesienny wiatr zabiera deszczowe chmury. [16]

„Pochodzę z wysokiego rodu!
Jestem piękny i doskonały!
Nie jestem zwykłym człowiekiem!”
Takie oto mniemania są przyczyną rozpłynięcia się jego rozsądku. [17]

Ten zrujnowany, wyzuty z rozsądku człowiek,
roztrwoniwszy rodzinny majątek,
uważa za rzecz słuszną przywłaszczanie sobie cudzej własności. [18]

Takiego rabusia,
który przekroczył już wszelkie granice przyzwoitości,
powstrzymują siłą panujący królowie, obrońcy prawa,
i ścigają go niczym myśliwi zwierzynę. [19]

Tak postępującego człowieka nachodzą tutaj potem
najrozmaitsze cierpienia, związane z ciałem. [20]

Niechaj więc zastanowi się głęboko
i poznawszy prawdziwe powołanie człowieka na tym świecie,
niech zastosuje środek, który wyleczy wszystkie jego cierpienia –
i te stale mu towarzyszące, i te przygodne. [21]

Oto, co powiedział mi dawno temu w Hastinapurze
ów ubogi bramin, cytując pieśń króla Śamjaki.
Stąd właśnie wzięło się moje przekonanie o wielkości wyrzeczenia. [23]