Moksza-dharma-parwan 178

Rzecze Bharadwadźa:
Jak zachowuje się w ciele ogień,
wszedłszy w te jego części,
które zbudowane są z elementu ziemi?
Jakie funkcje spełnia wiatr,
działający w różnych miejscach ciała? [1]

bharadvāja uvāca
pārthivaṃ dhātum āśritya
śārīro ‘gniḥ kathaṃ bhavet |
avakāśaviśeṣeṇa kathaṃ
vartayate ‘nilaḥ ||1||

Rzecze Bhrygu:
Powiem Ci teraz, o bezgrzeszny i cnotliwy braminie
o drogach wiatru i o tym,
jak ten potężny wiatr porusza ciała istot żywych. [2]

[Ten] ogień, który przebywa blisko głowy,
strzeże ciała, zaś prana, która krąży pomiędzy pępkiem i głową
wprawia w ruch członki [ciała]. [3]

Ta prana jest żywym stworzeniem,
jest duszą wszystkich istot, Puruszą,
Wiecznym Bytem, umysłem, buddhi, ahankarą, elementami,
a także przedmiotami zmysłowymi. [4]

Ona to sprawia wszelki ruch żywej istoty.
[Jej odmiana, zwana] samaną
biegnie z tyłu swoimi własnymi ścieżkami. [5]

Zaś prana zwana apaną,
która przebywa w pęcherzu,
w odbycie i w ogniu żołądkowym,
biegnie [od pępka w dół], i usuwa mocz i kał. [6]

Tę zaś, która jedna przejawia się w trojaki sposób
w wysiłku, działaniu i w mocy,
ludzie znający atmana nazywają udaną. [7]

A ta [prana], która przenika głęboko
wszystkie stawy ludzkiego ciała,
nazywana jest wjaną. [8]

Ciepło, które przenika ciało
utrzymywane jest dzięki działaniu samany.
[Ta odmiana prany], przebywając [w ciele]
rozprowadza soki [odżywcze, wydobywane z pokarmu],
a także pozostałe soki ciała oraz humory –
wiatr, żółć i flegmę. [9]

Ogień, który znajduje się [w pępku],
pomiędzy praną i apaną,
z pomocą samany należycie trawi pokarmy. [10]

W ciele człowieka znajduje się kanał,
zaczynający się otworem ust, a kończący odbytem,
nazywany przewodem pokarmowym.
Od niego odchodzą wszystkie kanały w ciele. [11]

Choroba powstaje [w ciele] wskutek zaniku pran.
Powinno się też wiedzieć, że ogień, który trawi pokarmy,
nazywa się Uszman. [12]

Prana, niosąca pęd ognia,
na końcu przewodu pokarmowego odbija się i wraca w górę,
gdzie ponownie wznieca ogień [trawienny]. [13]

Pokarm niestrawiony znajduje się powyżej,
a pokarm przetrawiony – poniżej pępka.
A pośrodku ciała, w pępku, wszystkie prany łączą się za sobą. [14]

Wszystkie te [prany] rozchodzą się od serca
na boki, w górę i w dół.
Dziesięć rzek (nadi), pobudzanych praną,
roznosi [po całym ciele] soki pokarmowe. [15]

Oto jest droga, znana w licznych szkołach jogi,
którą podążają do Absolutu pokonujący zmęczenie mędrcy.
Oni umieścili atmana w głowie. [16]

Ten jeden ogień samany, jednakowo u wszystkich posiadaczy ciała
rozdzielony pomiędzy pranę i apanę,
zawsze przebywa w ciałach [istot żywych],
niczym umieszczony w naczyniu. [17]