Tłumaczenie z sanskrytu: Stefan Ziembiński,
Redakcja: Andrzej Babkiewicz
॥ संन्यासोपनिषत् ॥
संन्यासोपनिषद्वेद्यं संन्यासिपटलाश्रयम् ।
सत्तासामान्यविभवं स्वमात्रमिति भावये ॥
ॐ आप्यायन्तु मामाङ्गानि वाक्प्राणश्चक्षुः श्रोत्रमथो बलमिन्द्रियाणि च ॥
सर्वाणि सर्वं ब्रह्मोपनिषदं माहं ब्रह्म निराकुर्यां मा मा ब्रह्म निराकरोदनिराकरण-
मस्त्वनिराकरणं मेस्तु तदात्मनि निरते य उपनिषत्सु धर्मास्ते मयि सन्तु ते मयि सन्तु ।
ॐ शान्तिः शान्तिः शान्तिः ॥
हरिः ॐ
Hari Om!
| Teraz oto [rozpoczynamy] objaśnianie Upaniszady Sannjasa [Wyrzeczenia]. Kto wedle [właściwego] porządku [wszystkiego] po kolei stopniowo się wyrzeka, ten staje się wyrzeczeńcem (sanjastą). |
अथातः संन्यासोपनिषदं व्याख्यास्यामो |
| Co się nazywa sannjasą? W jaki sposób zostaje się sanjastą? |
कोऽयं संन्यास उच्यते |
| Kto przez modlitwy i ofiary sam siebie chroni, powinien, jak to było niegdyś w zwyczaju, zadowoliwszy matkę, ojca, żonę, synów i krewnych i wszystkich sprosiwszy [znajomych] sobie kapłanów-rytwidźów, złożyć ofiarę zwaną „Waiśwanara”, [z kwiatów, owoców i masła]. Wszystko, co własne, powinien rozdać – kapłani bowiem śpiewają dla ofiarnika. Pranę, apanę, wjanę, udanę i samanę[1] powinien rozmieścić we właściwych, odpowiadających im naczyniach: ahawanija, garhapatja, anwaharjapaćana, sabha i awasathja.[2] |
य आत्मानं क्रियाभिर्गुप्तं करोति |
| Ogoliwszy z włosów [całą] głowę wraz z kokiem i odciąwszy święty sznur bramiński, powinien spojrzeć na swego syna i pobłogosławić go słowami: „Tyś ofiarą, Tyś wszystkim”. |
सशिखान्केशान्विसृज्य |
| Jeśli zaś nie miałby syna, to nie zważając na nic niechaj tylko pomyśli o swej duszy i wyruszy w drogę, kierując się na wschód lub na północ. |
यद्यपुत्रो भवत्यात्मानमेवेमं ध्यात्वा |
| Niechaj [wędrując] prosi o jałmużnę w [domach] trzech warn [braminów, kszatrijów i wajśjów]. |
त्रिषु वर्णेषु भिक्षाचर्यं चरेत् । |
| Niechaj spożywa pokarm z naczynia swych dłoni. |
पाणिपात्रेणानाशनं कुर्यात् । |
| A spożywany pokarm niechaj traktuje jak lekarstwo, |
औषधवदहनमाचरेत् । |
| i niechaj [tego] pokarmu zjada jak na lekarstwo. |
औषधवदशनं प्राश्नीयात् । |
| Niechaj zjada tyle, ile dostanie, ile potrzeba do podtrzymania życia, lecz tak, by nie obrastać tłuszczem. |
यथालाभमश्नीयात्प्राणसन्धारणार्थं |
| Kiedy zeszczupleje, wtedy może spędzać jedną noc w wiosce, a pięć nocy w mieście; podczas czterech miesięcy pory deszczowej może mieszkać w wiosce lub w mieście. Lub, jeśli przyjmie się, że miesiąc trwa dwa tygodnie, wówczas może mieszkać dwa miesiące. |
कृशो भूत्वा ग्राम एकरात्रं नगरे पञ्चरात्रं |
| Może przyjąć w podarunku stare ubranie, lub odzież zrobioną z łyka drzew, jeśli nie jest w stanie znieść zimna lub gorąca.[3] Asceza (tapas) polega na [cierpliwym] znoszeniu bolesnych uciążliwości. |
विशीर्णवस्त्रं वल्कलं वा |
| Wtenczas, dla tego [ascety], który w taki sposób stopniowo, krok po kroku, wszystko porzuca, [wszystkiego się wyrzeka], który w ten właściwy sposób [na wszystko] patrzy – co jest jego świętym bramińskim sznurem? Co jest jego kokiem? Jak wygląda jego rytualna kąpiel? |
यो वा एवं क्रमेण संन्यस्यति |
| Na to pytanie odpowiada się: Jego świętym bramińskim sznurem jest kontemplacja Atmana; jego kokiem jest Poznanie; jego rytualną kąpielą – picie wody, a jego mieszkaniem – chata w pobliżu wody. |
तं होवाचेदमेवास्य |
| Wyznawcy Wed pytają: W jaki sposób możliwa jest jego kąpiel po zachodzie słońca? |
ब्रह्मवादिनो वदन्त्यस्तमित |
| Tym odpowiada się: Jak w dzień, tak i w nocy, gdyż nie ma dla tego ascety ani nocy, ani dnia. Tak mówią Ryszi, formułując mantrę: |
तान्होवाच यथाहनि तथा रात्रौ |
| Sakṛddivāṁ haivāsmai bhavati ya evam vidvānetenātmānaṁ saṁdhatte || [Dla niego zawsze jest dzień. Kto posiadł tę wiedzę, ten przychodzi do Atmana.] |
संकृद्दिवा हैवास्मै भवति य एवंविद्वानेतेनात्मानं संधत्ते ॥ |
| Oto rozdział pierwszy |
इति प्रथमोऽध्यायः ॥ १॥ |
| Tylko ten, kto został poddany czterdziestu rytuałom, kto jest beznamiętny, obojętny na wszystko, kto oczyściwszy swą świadomość i spaliwszy na popiół pragnienia, zazdrość, zawiść i egoizm, przeszedł praktykę poczwórnej sadhany, ten tylko godzien jest podjąć sannjasę. Ale nawet ci, którzy osiągnęli stopień sannjasy, nie są uprawnieni do wtajemniczenia w naukę mahawakji. |
ॐ चत्वारिंषत्संस्कारसंपन्नः |
| Jeśli zaś chodzi o tych, którzy odpadają [z drogi] sannjasy, to są ich trzy rodzaje: 1. Ci, którzy upadają 2.Ci, którzy czczą upadłego ascetę i 3. Ci, którzy utrudniają sannjasę innym. |
संन्यासं पातयेद्यस्तु पतितं न्यासयेत्तु यः । |
| Także ci, których teraz się wymieni choćby nawet posiedli bezpragnieniowość, to nie zasługują na wtajemniczenie w sannjasę: ten, kto został pozbawiony któregoś z członków ciała, hermafrodyta, człowiek upadły, kaleka, donosiciel, człowiek uległy władzy kobiet, głuchy, zbyt młody, niemowa, władca, lingin (?), trędowaty, asceta wisznicki, bramin, czczący Siwę-Niszczyciela, Vaikhanasa, Haradwidźa, płatny nauczyciel, obrzezany, kto nie (nosi?) ognia rytualnego (?) oraz ten, kto nie uznaje autorytetu Wed. Nawet jeśli udałoby się im osiągnąć sannjasę, to nie są oni uprawnieni do wtajemniczenia w nauki wielkich sentencji Upaniszadowych – mahawakji. |
ऽङ्गविकलः |
| Tak samo potomek upadłego ascety, ten, kto ma zdeformowane lub chore paznokcie, oraz ten, kto ma brązowe zęby, a także nałogowy pijak, narkoman i kaleka nie posiadający któregoś z członków ciała, nie są godni sannjasy. |
आरूढपतितापत्यं |
| Podobnie nie zasługują na sannjasę ludzie świeżo osiedli w jednym miejscu, ani przestępcy. Także ci, którzy utracili prawa kastowe wskutek zaniedbania podstawowych obowiązków religijnych oraz ludzie oskarżeni o złe czyny nie powinni być dopuszczani do sannjasy. |
संप्रत्यवसितानां च महापातकिनां तथा । |
| Także ten, kto nie podejmuje ślubów, nie składa ofiar, nie uprawia ascezy, nie daje jałmużny, kto nie spala w ofierze masła topionego, kto nie studiuje świętych tekstów, nie powinien być dopuszczany do sannjasy. Także ten, kto nie mówi prawdy i żyje w brudzie, nie powinien być dopuszczany do sannjasy. |
व्रतयज्ञतपोदानहोमस्वाध्यायवर्जितम् । |
| Wszyscy wyżej wymienieni nie zasługują na przyjęcie sannjasy; wyjątek stanowi człowiek ciężko chory i cierpiący. Zaś ten, kto jest uprawniony do przyjęcia sannjasy, niechaj recytuje [mantrę] „Om bhuh svaha”. Niech obetnie kok i niech nie nosi świętego bramińskiego sznura na zewnatrz (?). |
एते नार्हन्ति संन्यासमातुरेण विना क्रमम् ।
|
| „Urodą, siłą, wiedzą, bezpragnieniowością i mądrością obdarz mnie!” Te niechaj wypowie słowa i przeciąwszy swój święty bramiński sznur wejdzie do wody i zrzuci z siebie odzież i przepaskę biodrową, wypowiadając mantrę „Om bhuh svaha”. A kiedy to uczyni, niechaj powtórzy trzykrotnie: „wyrzekłem się, wyrzekłem się, wyrzekłem się”. |
यशो बलं ज्ञानं वैराग्यं मेधां प्रयच्छेति यज्ञोपवीतं छित्त्वा |
| Ujrzawszy tego bramina wyrzeczeńca, Słońce, zlęknione, umyka przed nim. „On przebije moją tarczę i wzniesie się do Brahmana”– myśli sobie. |
संन्यासिनं द्विजं दृष्ट्वा स्थानाच्चलति भास्करः । |
| Sześćdziesiąt pokoleń minionych i sześćdziesiąt pokoleń przyszłych uświęca w swym rodzie ten, kto po trzykroć słowa „wyrzekłem się” wypowie. |
षष्टिं कुलान्यतीतानि षष्टिमागामिकानि च । |
| Szkody uczynione przez potomstwo oraz wszystkie dolegliwości ciała powinien spalić całkowicie ogień ofiarny zwany „Praisza Agni”, tak, jak ogień wzniecony z plew spala złoto. |
ये च सन्तानजा दोषा ये दोषा देहसंभवाः । |
| [Potem] niechaj [ten asceta] ujmie w dłonie kij [żebraczy], wypowiadając słowa „Przyjacielu, chroń mnie!” Kij zaś niech będzie lekki i wygodny, okryty korą, z równymi międzywęźlami, wyrosły w miejscu świętym i oczyszczony z wszelkich zanieczyszczeń; |
सखा मा गोपायेति दण्डं परिग्रहेत् । |
| nie nadpalony, nie uszkodzony przez robaki, o jasnych węzłach. Niech sięga mu do nosa, do czubka głowy lub do brwi. |
अदग्धमहतं कीटैः पर्वग्रन्थिविराजितम् । |
| Pomiędzy ascetą i kijem (daṇḍa) wytwarza się z czasem nadzwyczaj silna więź. Jeśli ma olej w głowie, to nie powinien bez dandy wychodzić dalej niż na trzy strzelania z łuku. |
दण्डात्मनोस्तु संयोगः सर्वथा तु विधीयते । |
| Następnie, wypowiadając mantrę: „Tyś jest naczyniem (wody) dającej życie światu, Tyś wszystkim łaskaw, nie odmawiaj mi!” Niechaj zabierze swoje kamandalu[4] i przywdziawszy szaty jogina wędruje dokąd zechce. Porzuć dobro i zło; obie porzuć – prawdę i nieprawdę! Obie porzuciwszy – prawdę i nieprawdę, porzuć to, przy pomocy czego porzucasz! |
जगज्जीवनं जीवनाधारभूतं माते मामन्त्रयस्व |
| [Ze względu na drogę dojścia do sannjasy], rozróżnia się cztery rodzaje wyrzeczeńców (sannjasinów) : 1. Wajragja sannjasin – [dochodzi do sannjasy] poprzez bezpragnieniowość. 2. Dźniana sannjasin – poprzez poznanie. 3. Wajragja-dźniana sannjasin – poprzez bezpragnieniowośc i poznanie. 4. Karma sannjasin – poprzez pracę. |
वैराग्यसंन्यासी
|
| A te cztery rodzaje objaśnia się następująco: Kto wyrzeka się świata wszedłszy w stan niepragnienia przedmiotów świata widzialnego i objawionego[5] dzięki zasługom dobrych uczynków z poprzednich wcieleń, tego nazywa się wajragja sannjasinem. |
तद्यथेति दृष्टानुश्रविक-
|
| Kto porzuca świat dzięki studiowaniu siastr oraz słuchaniu [opowieści] ludzi, którzy wiele w życiu przeszli, wiele grzeszyli, ale też wielce się zasłużyli; kto jak gdyby umarł dla świata, wyzbywszy się skłonności do doznań, związanych z ciałem, a także skłonności do studiowania siastr oraz poznawania świata (ludzi, rodziny etc.); kto doszedł do przekonania, że cały przejawiony świat powinno się potraktować jak zwymiotowany pokarm, i kto przeszedł przez wszystkie cztery stopnie praktyki wstępnej – tego i tylko tego uważa się za dźniana sannjasina. |
शास्त्रज्ञानात्पापपुण्यलोकानुभवश्रवणा- |
| Kto w należytym porządku wykonawszy wszystkie praktyki i wszystkiego doświadczywszy, dzięki poznaniu i bezpragnieniowości oraz dzięki dociekaniu swej własnej natury [doprowadza do tego], że pozostaje mu tylko ciało; kto wyrzekłszy się świata staje się niczym niemowlę, tego nazywa się dźniana-wajragja sannjasinem. |
क्रमेण सर्वमभ्यस्य सर्वमनुभूय |
| Kto dokonuje aktu wyrzeczenia po rzetelnym wypełnieniu wszystkich powinności brahmaćarina, gryhasthy i wanaprasthy, tego, choćby nie osiągnął bezpragnieniowości, nazywa się karma sannjasinem. |
ब्रह्मचर्यं समाप्य गृही भूत्वा |
| Rozróżnia się sześć grup (reguł, zakonów) sannjasinów: 1. Kutićaka, 2. Bahu-udaka, 3. Hamsa, 4. Paramahamsa, 5. Turija-atita i 6. Awadhuta. |
स संन्यासः षड्विधो भवति |
| Kutićaka nosi kok i święty sznur bramiński; posiada kij (danda) i naczynie na wodę (kamandalu); ma na sobie przepaskę (kaupina) i połatane ubranie, na szyi malę; oddaje cześć ojcu, matce i guru; posiada też dzbanek, łopatkę i torbę, noszoną na ramieniu; jest przyzwyczajony jadać w jednym miejscu i maluje na czole pionową białą kreskę lub trzy poziome. |
कुटीचकः |
| Bahu-udaka, podobnie jak Kutićaka, nosi kok, naszyjnik (mala) etc. i maluje na czole trzy białe, poziome kreski. Może zjadać dziennie osiem kęsów wyżebranego pokarmu. |
बहूदकः |
| Hamsa nosi dredy, maluje na czole trzy poziome kreski lub jedną pionową, jeść może tyle, ile wyżebrze, nosi przepaskę biodrową. |
हंसो |
| Paramahamsa nie nosi koka ani świętego sznura, żebrać może w pięciu domach dziennie, posiada tylko jedną kaupinę, jedną szatę, jeden kij, smaruje ciało popiołem i porzuca wszystko. |
परमहंसः |
| Turija-atita przyjmuje owoce jak krowa, wprost do ust, jedzenie może przyjmować z trzech domów dziennie. Pozostało mu tylko ciało odziane w przestwór, które traktuje tak, jakby już było trupem. |
तुरीयातीतो |
| Natomiast Awadhuta nie przestrzega żadnych reguł; wyjąwszy ludzi upadłych i przestępców, niczym pyton przyjmuje pokarm od [członków] wszystkich warn i stale zajęty jest kontemplacją własnej natury – Jaźni – w taki oto sposób: |
अवधूतस्त्वनियमः |
| „Nie jestem ci ja z [granic] tego świata, w którym są drzewa, trawy góry! Ja, Byt Odwieczny, jakże mógłbym być tym, co zewnętrzne, nieczujące i nieświadome? |
जगत्तावदिदं नाहं सवृक्षतृणपर्वतम् । |
| Nie jestem tym nieświadomym ciałem, które po niedługim czasie ulegnie rozkładowi. |
कालेनाल्पेन विलयी देहो नाहमचेतनः ।
|
| Nie jestem też tym nieświadomym niczego, z pustki powstałym i pustym dźwiękiem, który w nieświadomej niczego małżowinie usznej ledwie przez krótka chwilę przebywa. |
जडया कर्णशष्कुल्या कल्पमानक्षणस्थया ॥ १४॥ |
| Nie jestem też tym nieświadomym niczego dotykiem, który poprzez skórę przez krótka chwilę się odczuwa, a nie odczuwa się go inaczej, a który ma życie z łaski świadomości. |
त्वचा क्षणविनाशिन्या प्राप्योऽप्राप्योऽयमन्यथा ॥ १५॥ |
| Nie jestem też tym nieświadomym niczego smakiem, który mieszka w materii, rodzi się na języku i w umyśle, ma bardzo krótki żywot i jest chciwy [jedzenia]. |
लब्धात्मा जिह्वया तुच्छो लोलया लोलसत्तया ॥ १६॥ |
| .Nie jestem też tą nieświadoma niczego postacią (formą), która znika w jedynym Widzu, a trwa jedynie przez krótką chwilę w nietrwałym przedmiocie widzenia i w równie nietrwałym akcie widzenia. |
दृश्यदर्शनयोर्लीनं क्षयिक्षणविनाशिनोः ॥ १७॥ |
| Nie jestem ci ja też niczego nieświadomym zapachem, ulotnym i posiadającym określoną formę, wymyślonym (wytworzonym) przez nietrwały i nieświadomy zapachów nos. |
नासया गन्धजडया क्षयिण्या परिकल्पितः ॥ १८॥ |
| Bez poczucia własności, bez myślenia, nie złożoną z części, samą tylko czystą świadomością, w której ustała aktywność błądzących zmysłów – jestem Ja! |
निर्ममोऽमननः शान्तो गतपञ्चेन्द्रियभ्रमः ॥ १९॥ |
| Jam jest tą, która oświetla wszystko – nie mającą świątyń samą tylko czystą świadomością, przenikającą wszystko, co zewnętrzne i wewnętrzne, nie złożoną z części, nieskalaną! Jeden ci Ja jestem, wszechobecny, światło świadomości jednolitej, bez żadnych tworów, wytworów, wyobrażeń! |
सबाह्याभ्यन्तरव्यापी निष्कलोऽहं निरञ्जनः । |
| Tylko dzięki Mnie – świadomości, wszystkie rzeczy, od najmniejszego garnka, czy odzienia, aż do słońca, w świetle Jaźni jaśnieją, niczym światłem lampy oświetlone. |
मयैव चेतनेनेमे सर्वे घटपटादयः । |
| Tylko dzięki Mnie – świadomości, funkcjonują tutaj rozmaite zmysły, [pobudzane do działania] blaskiem mego wewnętrznego światła, niczym wystrzelające z ognia snopy iskier. |
मयैवैताः स्फुरन्तीह विचित्रेन्द्रियवृत्तयः । |
| Doznające nieskończonego szczęścia, jaśniejące nawet gdy inne przestają jaśnieć, czyste Oko świadomości zwycięża w niezliczonych oczach![6] |
अनन्तानन्दसंभोगा परोपशमशालिनी । |
| Niechaj będzie chwała Mnie samemu, przebywającemu we wnętrzu wszystkich istot, duszy wyzwolonej, świadomemu Atmanowi, którego naturą jest wewnętrzna świadomość. |
सर्वभावान्तरस्थाय चैत्यमुक्तचिदात्मने । |
| Najrozmaitsze cudowne moce wytwarzane są przez nie ulegającą przemianom świadomość, nie złożoną z części i nieograniczoną czasem. |
विचित्राः शक्तयः स्वच्छाः समा या निर्विकारया । |
| A Świadomość, która nie zważa na trojaki czas, wolna od ograniczeń, jakim podlega indywidualna dusza, i która na tę indywidualną duszę także nie zważa, pozostaje w postaci samego tylko prostego, naturalnego stanu, zawsze taka sama. |
कालत्रयमुपेक्षित्र्या हीनायाश्चैत्यबन्धनैः । |
| Ta bowiem świadomość, ponieważ nie daje się opisać słowami, wydaje się, jakby weszła w stan wiecznego niebytu; w stan Jaźni doskonały, w którym nie ma myśli „ja”, i w tym stanie pozostaje. |
सा हि वाचामगम्यत्वादसत्तामिव शाश्वतीम् । |
| Ta sama świadomość, kiedy jest przeniknięta zanieczyszczeniami działania i bezczynności (lenistwa)[7], jest jak synogarlica w klatce i nie może wzlecieć [do wyższego stanu]. |
ईहानीहामयैरन्तर्या चिदावलिता मलैः । |
| Z powodu zaślepienia parami przeciwieństw, powstałego wskutek pragnień i awersji, ludzie stają się podobni robakom, żyjącym pod ziemią. |
इच्छाद्वेषसमुत्थेन द्वन्द्वमोहेन जन्तवः । |
| Chwała niechaj będzie Atmanowi, Mnie samemu, wiecznemu; który jestem Panem Świadomości; rozpoznany jestem, spełniony jestem, wychwalany jestem, ponad myśl wyniesiony jestem, Nim jestem, chwała niechaj będzie Tobie! |
आत्मनेऽस्तु नमो मह्यमविच्छिन्नचिदात्मने । |
| Tobie, Mnie, nieskończonemu! Mnie, Tobie, Panu Świadomości! Chwała Tobie, najwyższemu Panu! Chwała Mnie, i chwała Siwie! |
तुभ्यं मह्यमनन्ताय मह्यं तुभ्यं चिदात्मने । |
| Choć siedzący – nie siedzi; choć idący – nie idzie; choć spoczywa – pracuje; choć pracuje – czyn Go nie kala. |
तिष्ठन्नपि हि नासीनो गच्छन्नपि न गच्छति । |
| Dojść do Niego bardzo łatwo, jak najbliższego krewnego rozpoznać Go łatwo! On jest pszczołą, w tajemnej komorze lotosu ciała wszystkich istot nektar pijącą! |
सुलभश्चायमत्यन्तं सुज्ञेयश्चाप्तबन्धुवत् । |
| Niczego doznawać nie pragnę, ani też doznań żadnych nie odrzucam; co ma przyjść, niechaj przyjdzie, niech odejdzie, co ma odejść! |
न मे भोगस्थितौ वाञ्छा न मे भोगविसर्जने । |
| Gdy umysł zostaje umysłem ścięty i znika w stanie, w którym nie ma „ego”; gdy byt zostaje rozpuszczony w Bycie, wtedy Ja sam pozostaję! Jedyny! |
मनसा मनसि च्छिन्ने निरहंकारं गते । |
| A wróg mój zatopiony jest w czystym, nieruchomym, niezmiennym, Jedynym Atmanie, który nie podlega wcieleniom, jest wolny od umysłu i pragnień, i w którym nie ma nawet śladu myśli „ja”. |
निर्भावं निरहंकारं निर्मनस्कमनीहितम् । |
| I nie wiem wcale, dokąd z klatki mego ciała uleciała ta pokorna gołębica, przeciąwszy więzy licznych pragnień! |
तृष्णारज्जुगणं छित्वा मच्छरीरकपञ्जरात् । |
| Kto potrafi żyć bez egoizmu, czyj umysł niczym się nie kala, kto jest jednaki dla wszystkich istot, tego żywot nabiera blasku! |
यस्य नाहंकृतो भावो बुद्धिर्यस्य न लिप्यते । |
| Kto spokojnym umysłem, wolnym od pragnień i niechęci, jak świadek patrzy na ten świat, tego żywot nabiera blasku! |
योऽन्तःशीतलया बुद्ध्या रागद्वेषविमुक्तया । |
| Kto poznawszy prawdziwie zaprzestanie chwytania i odrzucania i złoży swą świadomość tam, gdzie świadomość ustaje, tego żywot nabiera blasku! |
येन सम्यक्परिज्ञाय हेयोपादेयमुज्झता । |
| Aby zrodził się w duszy szczęśliwy spokój, wystarczy zniszczyć połączenie pomiędzy chwytającym, a chwytanym [przedmiotem]. Stan, w którym ten spokój zostaje ugruntowany, nazywa się wyzwoleniem. |
ग्राह्यग्राहकसंबन्धे क्षीणे शान्तिरुदेत्यलम् । |
| Jak niezdolne do kiełkowania ziarno, pozbawione zalążków przyszłych wcieleń, czystą staje się wasana w sercach ludzi za życia wyzwolonych. |
भ्रष्टबीजोपमा भूयो जन्माङ्कुअरविवर्जिता । |
| Taka wasana jest najlepsza; oczyszcza ona świadomość, jest wytworem czystej sattwy, i przeniknięta jest kontemplacją Atmana. Jest wieczna i podobna jest do głębokiego snu. |
पावनी परमोदारा शुद्धसत्त्वानुपातिनी । |
| Świadomość, wolna od myśli, nazywa się świadomością skierowaną na samą siebie. Ponieważ jest ona z natury bez-umysłowa, nie ma w niej działania nieczystego. |
चेतनं चित्तरिक्तं हि प्रत्यक्चेतनमुच्यते । |
| Tam, gdzie umysł został zniszczony, Ona jest prawdą, Ona pomyślnością, Ona stanem najwyższym i wszechwiedzą; Ona szczęśliwością! |
सा सत्यता सा शिवता सावस्था पारमात्मिकी । |
| Czy coś porzucam, czy chwytam, oczy otwieram, czy zamykam – Jam jest samą tylko Najwyższą Świadomością! Jam szczęśliwcem, bo – myśleć – przestałem! |
प्रलपन्विसृजन्गृह्णन्नुन्मिषन्निमिषन्नपि । |
| Usunąłem nieczystości, wykorzeniłem umysł, ugasiłem sprawiający więzy ogień pragnień i jestem sama tylko czystą świadomością! |
मलं संवेद्यमुत्सृज्य मनो निर्मूलयन्परम् । |
| Nie czynię postanowień dobrych ani złych; spokojny jestem i zdrowy; nie dotykając tego, co lubiane i nielubiane, jestem samą tylko czysta świadomością! |
अशुभाशुभसंकल्पः संशान्तोऽस्मि निरामयः । |
| Odrzuciwszy [pojęcia] „ja” i „ktoś inny”, nie mam udziału w życiu świata; na sobie samym się wspieram, niczym na diamentowej kolumnie i , nieruchomy, trwam w swej sile! |
आत्मतापरते त्यक्त्वा निर्विभागो जगत्स्थितौ । |
| W przeczystej i wolnej od pragnień własnej mej świadomości trwale jestem posadowiony; uwolniony od tego, co zdobywałem, i co samo przychodziło; uwolniony od chwytania i odrzucania. |
निर्मलायां निराशायां स्वसंवित्तौ स्थितोऽस्म्यहम् । |
| Kiedyż w szczęście wewnętrzne wejdę i w siedzibie mego blasku osiądę? Kiedyż z myślą nieruchomąu stóp góry w grocie zamieszkam i, oniemiały w stanie samadhi , spokojem jednolitej kontemplacji ogłuszony, skałom podobny się stanę? |
कदान्तस्तोषमेष्यामि स्वप्रकाशपदे स्थितः । |
| Kiedyż ptaki leśne na mej głowie gniazdo z trawy suchej uwiją? Las mego umysłu wyrąbany; liany pożądania wycięte; |
कदा तार्णं करिष्यन्ति कुलायं वनपुत्रिकाः । |
| osiągnąwszy krainę bezkresną, żyję szczęściem przepełniony! W tę krainę wstąpiłem, Ja – Jedyny, Ja –Zwycięzca! |
विततां भुवमासाद्य विहराभि यथासुखम् । |
| Nieruchomy jestem, żadnego nie podejmuje wysiłku, nie mam części, nie mam pragnień. Moje są czystość, potęga, byt, miłość, prawda, i mądrość. |
निर्वाणोऽस्मि निरीहोऽस्मि निरंशोऽस्मि निरीप्सितः । |
| Moje są szczęście, spokój, zadowolenie, wyniesienie, uroda i wieczna Jednia.” |
आनन्दितोपशमता सदा प्रमुदितोदिता । |
| Tak tedy, w taki sposób rozmyślający o swej prawdziwej naturze asceta-żebrak, poznawszy swą wolną od myśli własną naturę, stał się zaprawdę nie-myślącym (nirvikalpa). |
इत्येवं चिन्तयन्भिक्षुः स्वरूपस्थितिमञ्जसा । |
| Jeśliby zaś ten asceta chorował, a potem wyzdrowiał, to powinien wykonać sannjasę stopniową. Nie wolno mu [wtedy]rozmawiać z kobietami siudrów, z ludźmi upadłymi i z kobietami przechodzącymi menstruację. Nie wolno mu odprawiać pudży ani brać udziału w uroczystościach świąt religijnych. |
आतुरो जीवति चेत्क्रमसंन्यासः कर्तव्यः ।
|
| Nie dla sannjasina ten świat: asceta, który ozdrowiał i asceta z reguły Kutićaków osiagają światy Bhur i Bhuwas. Bahu-udaka osiaga Niebo. Hamsa – świat zwany Tapoloką (Gorącym). Paramahamsa – świat Brahmy, zwany Satjaloką. Zaś Turija-atita i Awadhuta osiągają poprzez kontemplacje swej własnej prawdziwej natury Kajwalję, czyli Jedyność w sobie samym, jak w przysłowiu o pszczole i larwie. |
तस्मान्न संन्यासिन एष लोकः ।
|
| [Powiada się, że] studiowanie ksiąg, które nie traktują o dociekaniu swej własnej prawdziwej natury jest bezużyteczne, niczym przewożenie szafranu na grzbiecie wielbłąda. Nie powinno się zatem zajmować tekstami Jogi ani Sankhji, ani żadnymi innymi tekstami. Nie zaleca się też praktykowania mantry ani tantry. Gdyby ktoś to jednak czynił, to byłoby to jak przyozdabianie trupa, a on byłby daleki od Wiedzy. |
स्वरूपानुसन्धानव्यतिरिक्तान्यशास्त्राभ्यास |
| I nie powinien ów wędrujący asceta wyjawiać nikomu swego dawnego nazwiska. Jaki czyn spełnia, takiego skutku doświadcza. Wszystko zatem niechaj porzuca, niczym pianę na oleju rycynowym. |
न परिव्राण्नामसंकीर्तनपरो |
| Niechaj nawet prasadu nie bierze, ani w ogóle bóstw zewnętrznych nie czci. Co od siebie różne wszystko porzuciwszy, jedząc jak pszczoła i nie dopuszczając do obrastania tłuszczem, szczupły, niechaj pędzi swój żywot wędrując. |
न देवताप्रसादग्रहणम् । |
| I tak, pukając do licznych drzwi niczym pszczoła, oblatująca liczne kwiaty, niechaj pokarmu bierze tyle, ile zmieści mu się w dłoni. Mądry asceta powinien spożywany pokarm ofiarować Atmanowi. Powinien napełniać żołądek dwoma częściami pokarmu stałego, jedną częścią wody, i jedną część pozostawiać dla powietrza. |
माधूकरेण करपात्रेणास्यपात्रेण वा कालं नयेत् । |
| Powinien zawsze żywić się pokarmem wyżebranym, lecz nigdy nie powinien pragnąć pożywienia z jednego tylko miejsca. I niechaj stara się zachodzić do domostw ludzi życzliwych i niestrachliwych. |
भैक्षेण वर्तयेन्नित्यं नैकान्नाशी भवेत्क्वचित् । |
| Niechaj prosi o pokarm w pięciu – siedmiu domach ludzi religijnych. Ale prosić może tylko do czasu, kiedy pod wieczór wieśniaczki zaczynają doić krowy. Tam, gdzie mu pokarmu odmówiono, gdzie nie był mile widziany, niechaj więcej nie powraca. |
पञ्चसप्तगृहाणां तु भिक्षामिच्छेत्क्रियावताम् । |
| Od spożywania posiłków w nocy lepszy jest post; od postu lepszy jest pokarm ofiarowany z czyjejś własnej woli; od tego lepszy jest pokarm wyżebrany. Dlatego niechaj ten asceta żywi się pokarmem wyżebranym. |
नक्ताद्वरश्चोपवास उपवासादयाचितः । |
| I niechaj nie wchodzi do domostw, do których puka, czy to drzwiami frontowymi, czy bocznymi. I niechaj przez nieuwagę nie omija domostw, w których nie dostrzega żadnych wad. |
नैव सव्यापसव्येन भिक्षाकाले विशेद्गृहान् । |
| Ludzi, którzy nie mieliby wiary i miłości, niechaj o nic nie prosi, choćby to byli znawcy Wed. Ale może prosić nawet ludzi z niskich kast, jeśli maja wiarę i miłość. |
श्रोत्रियान्नं न भिक्षेत श्रद्धाभक्तिबहिष्कृतम् । |
| [Powiada się, że] pokarmy dzieli się na pięć rodzajów, [w zależności od tego, w jaki sposób zostały uzyskane]: |
माधूकरमसंक्लृप्तं प्राक्प्रणीतमयाचितम् । |
| Pierwszy rodzaj – zwany „pokarmem pszczoły” jest wtedy, gdy bez wcześniejszego planu odwiedza się pięć do siedmiu domostw, jak pszczoła, która oblatuje kwiaty. |
मनःसंकल्परहितांस्त्रीन्गृहान्पञ्च सप्त वा । |
| Drugi rodzaj – pokarm „wcześniej umówiony” – jest wtedy, gdy prosi się oń rankiem lub poprzedniego dnia, co powinno zapewnić ascecie stałe utrzymanie. |
प्रातःकाले च पूर्वेद्युर्यद्भक्तैः प्राथितं मुहुः । |
| Trzeci rodzaj – pokarm „niespodziewany” – jest wtedy, gdy wyszedłszy, aby żebrać, jest się przez kogoś zapraszanym [na posiłek]. Tak powinni się posilać pragnący wyzwolenia. |
भिक्षाटनसमुद्योगाद्येन केन निमन्त्रितम् । |
| Czwarty rodzaj – pokarm „ofiarowany w tym samym czasie” – jest wtedy, gdy w momencie, kiedy prosi się o pokarm, znajdujący się w pobliżu bramin ofiarowuje nam jedzenie. Ten pokarm powinni spożywać asceci. |
उपस्थानेन यत्प्रोक्तं भिक्षार्थं ब्राह्मणेन तत् । |
| Tęskniący do Wyzwolenia milczący asceci twierdzą, że piąty rodzaj – pokarm „otrzymany” jest wtedy, gdy spożywa się czysty pokarm, który przyniósł do klasztoru bramin.[8] |
सिद्धमन्नं यदानीतं ब्राह्मणेन मठं प्रति । |
| Tak tedy ów wędrujący asceta powinien jak pszczoła szukać pokarmu w różnych miejscach i nie powinien jeść stale w jednym domu, choćby gospodarzem był nawet ktoś równy Bryhaspatiemu, a jeść zawsze pokarm wyżebrany, lub otrzymany bez proszenia. |
चरेन्माधूकरं भैक्षं यतिर्म्लेच्छकुलादपि । |
| Dotyk nie szkodzi powietrzu; ogniowi nie szkodzi spalanie; wodzie nie szkodzą mocz i ekskrementy, noszącemu bambusowy kij [ascecie] nie szkodzi przyjmowanie pokarmu, [który innym jest zabroniony]. |
न वायुः स्पर्शदोषेण नाग्निर्दहनकर्मणा । |
| A wychodzić by żebrać o pokarm powinien ten asceta najlepiej późnym popołudniem, kiedy ludzie skończyli już się posilać, ogień w palenisku zagasł, tłuczek do rozgniatania ryżu spoczywa na swoim miejscu, a nad paleniskiem nie unosi się już dym. |
विधूमे सन्नमुसले व्यङ्गारे भुक्तवज्जने । |
| W ciężkich czasach może prosić o jedzenie ludzi wszystkich kast, lecz omijać powinien obwinianych o przestępstwa, upadłych, heretyków i zawodowych kapłanów. |
अभिशतं च पतितं पापण्डं देवपूजकम् । |
| Masło topione nichaj będzie mu wstrętne jak mocz psa; miód – jak alkohol; olej – jak mocz świni, a rosół – jak czosnek. |
घृतं स्वमूत्रसदृशं मधु स्यात्सुरया समम् । |
| Fasola i chleb – jak mięso krowy, a mleko – jak mocz. Dlatego za wszelką cenę powinien asceta unikać masła topionego i pozostałych wyżej wymienionych pokarmów. |
माषापूषादि गोमांसं क्षीरं मूत्रसमं भवेत् । |
| Niechaj naczyniem jego będzie dłoń; dzięki temu nigdy nie upadnie. Mając dłoń za naczynie, nie powinien wychodzić na żebry więcej niż raz dziennie. |
पात्रमस्य भवेत्पाणिस्तेन नित्यं स्थितिं नयेत् । |
| A jeśli przyjmowałby pokarm jak krowa, wprost do ust, to byłby wówczas równy ze wszystkim (?) i stałby się zdolny do osiągnięcia nieśmiertelności. |
आस्येन तु यदाहारं गोवन्मृगयते मुनिः । |
| Niechaj więc odrzuci masło topione niczym krew; stołowanie się w jednym miejscu – niczym mięso; pachnidła niechaj też odrzuci niczym nieczystości; sól – niczym towarzystwo ludzi najniższych kast; ubranie – niczym niedojedzone przez innych resztki; smarowanie ciała olejkiem – niczym stosunek z kobietą; miłe towarzystwo przyjaciół – niczym mocz; tęsknotę za bliskimi – niczym mięso krowy; rodzinne strony – niczym domostwo niedotykalnych; kobietę – niczym węża; złoto – niczym śmiertelną truciznę; miejsce publicznych zebrań – niczym miejsce palenia zwłok; stolicę kraju – niczym piekło, |
आज्यं रुधिरमिव त्यजेदेकत्रान्नं पललमिव
|
| a stołowanie się w jednym miejscu niczym stypę. I nie powinien ów asceta czcić bóstw. Tak tedy porzuciwszy świeckie zajęcia, oby osiągnął wyzwolenie za życia! |
शवपिण्डवदेकत्रान्नं न देवतार्चनम् । |
| „Siedzenie”, złamanie reguły naczynia, gromadzenie dobytku, przyjmowanie uczniów, „spanie w dzień” i „próżne gadanie” – oto sześć czynników, wiążących ascetę z tym światem. |
आसनं पात्रलोपश्च संचयः शिष्यसंचयः । |
| Posiadanie choćby jednego naczynia z wyżej wymienionych, takich jak alaku (naczynie wykonane z tykwy) etc. i używanie go nazywa się „złamaniem reguły naczynia” (patra-lopa). |
वर्षाभ्योऽन्यत्र यत्स्थानमासनं तदुदाहृतम् । |
| Posiadanie drugiego kija (dandy) lub innych przedmiotów w celu używania ich w innym czasie nazywane jest gromadzeniem dobytku (samćaja). |
यतेः संव्यवहराय पात्रलोपः स उच्यते । |
| Przyjmowanie uczniów po to, by odprawiali pudże lub dla sławy, a nie ze względu na współczucie dla nich, nazywane jest grzechem przyjmowania uczniów (siszja-samgraha). |
कालान्तरोपभोगार्थं संचयः परिकीर्तितः । |
| Wiedza – to dzień, gdyż wtedy wszystko jest oświetlone i widoczne, niewiedzę zaś nazywa się nocą. Kto w trakcie nauczania będąc nieuważnym nie pojmuje należycie, tego nazywa się „śpiącym w dzień” (diwa-swapa). |
शिष्याणां नतु कारुण्याच्छिष्यसंग्रह ईरितः । |
| Wszelkie rozmowy, które nie dotyczą jaźni, żebrania, łaski guru i wiedzy duchowej nazywa się „próżnym gadaniem (wrytha-dźalpa). |
आध्यात्मिकीं कथां मुक्त्वा भिक्षावार्तां विना तथा ॥ ८४॥ |
| Stołowanie się w jednym miejscu, silne pragnienia, zazdrość, używanie pachnideł i zdobienie ciała kwiatami, |
एकान्नं मदमात्सर्यं गन्धपुष्पविभूषणम् ॥ ८५॥
|
| żucie betelu, smarowanie ciała olejkiem, zabawa, pragnienie przyjemnych doznań, środki odmładzające; chwalenie się, obelżywy język, błogosławienie innych, przepowiednie astrologiczne, handel, |
ताम्बूलाभ्यञ्जने क्रीडा भोगाकाङ्क्षा रसायनम् ।
|
| odprawianie rytuałów, wdawanie się w dyskusje i spory, sprzeciwianie się słowom guru; ugoda, walka, pojazdy, łóżko, białe szaty, |
क्रियाकर्मविवादश्च गुरुवाक्यविलङ्घनम् । |
| upust nasienia, spanie w ciągu dnia, posiadanie naczynia na wyżebrany pokarm, złoto; trucizna, oręż, nasiona, krzywdzenie, zawziętość, stosunki seksualne, |
शुक्लोत्सर्गो दिवास्वापो भिक्षाधारस्तु तैजसम् । |
| to, co zostało porzucone przez przyjęcie sannjasy, obserwowanie ślubów, takich, jak śluby gryhasthy; przestrzeganie zwyczajów rodowych, cała rodzina ze strony ojca i matki, majątek – wszystko, co wyżej wymieniono jest ascecie zabronione. Kto by tego zakazu nie przestrzegał, ten wpadnie do piekła. |
त्यक्तं संन्यासयोगेन गृहधर्मादिकं व्रतम् । |
| A jeśli ma olej w głowie, to nawet jako starzec nie będzie ufał kobietom – choćby bardzo starym. Gdyż nawet do starych, połatanych szat mnicha przylega znoszone ubranie. |
सुजीर्णोऽपि सुजीर्णासु विद्वांस्त्रीषु न विश्वसेत् । |
| Roślin, zwierząt, nasion, złota, trucizny ani oręża – tych sześciu rzeczy nie powinien asceta brać do rąk, jakby to były mocz i kał. |
स्थावरं जङ्गमं बीजं तैजसं विषमायुधम् । |
| Wyruszając w drogę nie powinien brać ze sobą żadnego prowiantu, o ile nie grozi mu żadne niebezpieczeństwo. Jeśli zaś zachodziłaby obawa, że w drodze nie zdobędzie pożywienia, to może zabrać ze sobą dojrzałą kukurydzę lub pokarm gotowany (pieczony). |
नैवाददीत पाथेयं यतिः किंचिदनापदि । |
| Asceci zdrowi i młodzi nie powinni nocować w domostwach, ani też nie powinni niczego od innych ludzi przyjmować, ani im dawać. |
नीरुजश्च युवा चैव भिक्षुर्नावसथे वसेत् । |
| Asceta powinien pomagać innym istotom wydobywając je z nędzy i prowadząc do szczęścia, bogactwa i pomyślności. Kiedy zatem prosi o pokarm – gotowany lub niegotowany, to obniża swe loty. |
दैन्यभावात्तु भूतानां सौभगाय यतिश्चरेत् । |
| Żebrzący asceta, który je i pije to, co otrzymuje od innych, jeśli bierze również wełniane lub bawełniane ubrania, to plami swój honor. |
अन्नपानपरो भिक्षुर्वस्त्रादीनां प्रतिग्रही । |
| Przyjmując te rzeczy, asceta upada; nie ma co do tego żadnych wątpliwości. Lecz wszedłszy na pokład okrętu adwajty, osiąga wyzwolenie za życia. |
प्रतिगृह्य यतिश्चैतान्पतत्येव न संशयः । |
| W celu powściągnięcia języka, powinien praktykować milczenie; aby panować nad ciałem, powinien powstrzymywać się od jedzenia; aby zapanować nad umysłem niechaj praktykuje pranajamę. |
वाग्दण्डे मौनमातिष्टेत्कायदण्डे त्वभोजनम् । |
| Czyn wiąże człowieka, a poznanie go wyzwala. Dlatego asceci, którzy widzą [cel] wyższy, czynów żadnych nie czynią. |
कर्मणा बध्यते जन्तुर्विद्यया च विमुच्यते । |
| Przy drogach leżą liczne szaty, jedzenie dostaje się wszędzie, łożem szerokim jest Ziemia; czym miałby się martwić asceta? |
रथ्यायां बहुवस्त्राणि भिक्षा सर्वत्र लभ्यते । |
| Kto rozpaliwszy ognie w samym sobie, cały świat spaliłby w ogniu poznania, ten zaiste byłby prawdziwym kapłanem ognia, wielkim ascetą. |
प्रपञ्चमखिलं यस्तु ज्ञानाग्नौ जुहुयाद्यतिः । |
| Powiada się, że praktyka ascetyczna może być dwojaka: kotki i małpy. Ci asceci, którzy idą drogą poznania, są jak kotki. Ci, którzy mają tylko przynależność (?) są jak małpy. |
प्रवृत्तिर्द्विविधा प्रोक्ता मार्जारी चैव वानरी । |
| Nie pytany, niechaj się nie odzywa; nie powinien też odpowiadać gdy zostanie zapytany w sposób niegrzeczny. Choć wiedzący, wśród ludzi niechaj zachowuje się jak zwykły człowiek. |
नापृष्टः कस्यचिद्ब्रूयान्न चान्यायेन पृच्छतः । |
| A gdy napotka liczne grzechy[9], niechaj odmówi „OM” dwanaście tysięcy razy ; dzięki temu zniszczone zostaną jego grzechy. |
सर्वेषामेव पापानां सङ्घाते समुपस्थिते । |
| A kto by każdego dnia odmawiał „OM” dwanaście tysięcy razy, temu w przeciągu dwunastu miesięcy objawi się Najwyższy Brahman. |
यस्तु द्वादशसाहस्रं प्रणवं जपतेऽन्वहम् । |
| Oto Upaniszad, oto nauka. Hari Om Tat Sat. |
इत्युपनिषत् हरिः ॐ तत्सत् ॥ |
| Oto rozdział drugi |
इति द्वितीयोऽध्यायः ॥ २॥ |
ॐ आप्यायन्तु मामाङ्गानि वाक्प्राणश्चक्षुः श्रोत्रमथो बलमिन्द्रियाणि च ॥
सर्वाणि सर्वं ब्रह्मोपनिषदं माहं ब्रह्म निराकुर्यां मा मा ब्रह्म निराकरोदनिराकरण- मस्त्वनिराकरणं मेस्तु तदात्मनि निरते य उपनिषत्सु धर्मास्ते मयि सन्तु ते मयि सन्तु ।
ॐ शान्तिः शान्तिः शान्तिः ॥
इति संन्यासोपनिषत्समाप्ता ॥
Przypisy:
[1] Wymienia się tutaj pięć rodzajów prany.
[2] Istotą opisywanego tutaj rytuału jest oczyszczenie świadomości adepta z pragnień, z dotychczasowym życiem związanych, ażeby nie tęsknił do swej wioski, rodziny etc. Nie powinien nawet myśleć o kierunku, w którym znajduje się jego dom rodzinny. Ahawanija etc. to nazwy pięciu naczyń, w których palą się ofiarne ognie na ołtarzu:
1. ahavanῑya – ogień, do którego wlewa się płynne masło topione, odpowiada manipura-ćakrze.
2. gārhapatya – pierwsze kwadratowe naczynie (kuṇḍa), od którego rozpoczyna się obrzęd ofiarny, odpowiada muladhara-ćakrze.Rozpalenie ognia w tym naczyniu jest ekwiwalencja budzenia kundalini-śakti.
3. anvāhāryapacana – inaczej dakṣiṇāgni (ogień południowy). Na tym ogniu gotuje się ryż, będący zapłatą dla kapłanów za odprawienie ofiary.
4. sabhya – ogień prawy, usytuowany na wschód, czyli w górę od ahawaniji. Rozpala się go od ahawaniji lub garhapatji.
5. avasathya – ogień lewy, rozpalany jako ostatni.
[3] Nic innego przyjąć nie może.
[4] Naczynie na wodę.
[5] Nieba, świata bogów etc.
[6] Pamiętam, jak na lekcji religii jako kilkuletnie dziecko rysowałem niezrozumiały wówczas dla mnie symbol Pana Boga – oko w trójkącie. (Przyp. tłum.)
[7] Radźasu i tamasu.
[8] Bramin – chodzi o to, że ma to być pokarm przygotowany i ofiarowany przez osobę urodzoną w rodzinie bramińskiej. Do dzisiaj w niektórych aśramach nie dopuszcza się do pracy w kuchni nie-braminów.
[9] Chodzi tu o grzechy dawniej popełnione, za które teraz przychodzi mu płacić cierpieniem. (Przyp. tłum.)